Zasady zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej określa ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej, Dz. U. nr 101, poz. 1178 z późn. zm. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ww. ustawy:
• działalność gospodarczą rozumiemy jako zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację zasobów naturalnych, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły;
• przedsiębiorcę rozumiemy jako osobę fizyczną, osobę prawną oraz niemającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorcę uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Rachunkowość jest sztuką rejestrowania, klasyfikowania i sumowania w szczególny sposób w wyrażeniu pieniężnym transakcji i zdarzeń mających związek z prowadzoną działalności gospodarczą oraz transakcji i zdarzeń, które mają przynajmniej częściowo finansowy charakter. Rachunkowość zajmuje się również interpretowaniem rezultatów wynikających z zaewidencjonowania i z podsumowania transakcji i zdarzeń zaistniałych w firmie[1] . W obecnych czasach przez pojęcie rachunkowości rozumiemy również system informacyjno-kontrolny, którego zadaniem jest umożliwienie użytkownikowi (właścicielowi, kierownikowi, akcjonariuszowi) podejmowanie najbardziej efektywnych decyzji gospodarczych oraz rozliczenie kadry zarządzającej z odpowiedzialnego zarządzania powierzonym majątkiem.
Rachunkowość spełnia kilka funkcji, m.in. funkcję informacyjną, udzielając odpowiedzi na pytanie o źródła finansowania i wynik finansowy jednostki. Informacja ta jest konieczna przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych zewnętrznych i wewnątrz jednostki. Spełnia również funkcję kontrolną w obszarze rozrachunków zewnętrznych i wewnętrznych jednostki gospodarczej.
Cele tworzenia informacji w systemie rachunkowości stanowią kryterium podziału na rachunkowość finansową i rachunkowość zarządczą.
Na rachunkowość finansową składa się ewidencja księgowa zwana księgowością. Jest ona podstawowym elementem rachunkowości i stanowi rejestrację zdarzeń gospodarczych, które mają swoje odzwierciedlenie w zmianie stanu majątku, źródłach ich pochodzenia oraz efektach działalności gospodarczej jednostki. Rachunkowość finansowa obejmuje także planowanie, kalkulację, analizę i ewidencję kosztów służącą do kontroli w zakresie ponoszenia kosztów i podejmowania efektywnych decyzji oraz sporządzanie sprawozdań finansowych.
Rachunkowość zarządcza natomiast to opracowane, na podstawie danych zebranych w rachunkowości finansowej analizy i interpretacje umożliwiające podejmowanie bieżących decyzji i sporządzanie planów długoterminowych.
Sposób prowadzenia rachunkowości regulują następujące akty prawne:
• ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., Dz. U. 1994, nr 121 poz. 591 z późn. zm.,
• akty wykonawcze do ustawy o rachunkowości,
• krajowe standardy rachunkowości,
• międzynarodowe standardy rachunkowości.
Księgi rachunkowe prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej. Za prawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i stosowanie zasad rachunkowości odpowiada kierownik jednostki gospodarczej.
Zapisy operacji gospodarczych, czyli tych zdarzeń, które wpływają na zmianę majątku firmy czy źródła ich pochodzenia, prowadzi się w księgach rachunkowych na kontach księgowych w określonych okresach czasowych. Konta księgowe dzielimy na:
• konta bilansowe (konta aktywów i pasywów, które na koniec roku wskazują salda),
• konta wynikowe (konta pokazujące zmiany przychodów i kosztów).
Wszystkie operacje księgowe powinny być ewidencjonowane na podstawie dowodów księgowych, czyli dokumentów stwierdzających dokonanie lub powstanie operacji gospodarczych.
Każdy dowód księgowy musi zawierać rodzaj dowodu oraz numer identyfikacyjny, określenie stron operacji gospodarczej, opis operacji oraz jej wartość, datę operacji, podpis wystawcy dowodu lub osoby, której wydano składnik, dekretację, czyli stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych poprzez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia na kontach księgowych potwierdzony podpisem osoby odpowiedzialnej.
Do podstawowych dowodów księgowych można zaliczyć:
• fakturę VAT,
• rachunek – R,
• wyciąg bankowy – WB,
• raport kasowy – RP,
• asygnata kasowa – KP, KW,
• polecenie księgowania – PK,
• przyjęcie z zewnątrz – PZ,
• rozchód wewnętrzny – RW,
• wydanie na zewnątrz – WZ,
• odbiór środka trwałego – OT,
• przyjęcie środka trwałego – PT,
• likwidacja środka trwałego – LT,
• lista płac – LP,
• noty wewnętrzne – PW,
• dokument stosowany przy zgłoszeniu celnym – SAD.
Przepisy przewidują prowadzenie ewidencji księgowej za pomocą ksiąg rachunkowych, podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji przychodów.
Przypisy