Rozdział 1. Słownik pojęć podstawowych
1. Co rozumiemy przez pojęcie działalności gospodarczej?
Na gruncie ustawy o podatku VAT działalność gospodarcza została zdefiniowana jako wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, nawet jeśli czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub dóbr niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów podatkowych.
Działalność gospodarcza nie obejmuje czynności pracownika pozostającego w stosunku służbowym, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy oraz czynności z tytułu osobiście wykonywanej działalności, jeżeli osoba ją wykonująca jest związana ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagradzania i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Działalność gospodarcza została zdefiniowana również w Ordynacji podatkowej (art. 3 pkt. 9) jako każda działalność zarobkowa w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców.
Działalnością gospodarczą lub pozarolniczą działalność gospodarczą zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 5a pkt 6) jest działalność zarobkowa:
1. wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
2. polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych,
4. prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt. 1, 2 i 4–9.
2. Kto jest drobnym przedsiębiorcą?
Drobny przedsiębiorca to podatnik zwolniony podmiotowo, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. Status drobnego przedsiębiorcy przysługuje podatnikom bez względu na formę opodatkowania w zakresie podatku dochodowego, a jednym warunkiem jest nieprzekroczenie wyżej wskazanego limitu obrotów. Drobny przedsiębiorca jest instytucją prawną inną niż „mały podatnik”, mający prawo do rozliczania się z podatku VAT metodą kasową.
Rozdział 2. Formy opodatkowania
Podrozdział 1. Formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej
1. Jakie istnieją formy opodatkowania dochodów z działalności
Dochód osiągnięty przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą podlega opodatkowaniu:
• na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej (18%, 32%),
• według jednolitej 19% stawki podatku,
bądź jedną ze zryczałtowanych form opodatkowania tj.:
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• kartą podatkową.
2. Kto jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych?
Podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) są:
• osoby prawne,
• spółki kapitałowe w organizacji,
• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej,
• zagraniczne spółki niemające osobowości prawnej, mających siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągnięcia,
• grupa kapitałowa spełniająca szczególne warunki.
Podrozdział 2. Źródła dochodów
1. Co stanowi przychód podatkowy?
Przychód to wartość, która zwiększa aktywa przedsiębiorcy. W art. 12 ustawy o podatku dochodowym wymieniono przykładowe rodzaje przychodów podlegających opodatkowaniu. Są to m.in.:
1. otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe,
2. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń,
3. wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań,
4. wartość zwróconych wierzytelności, które uprzednio zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu z powodu ich odpisania jako nieściągalne lub umorzone,
5. wartość zwróconych wierzytelności wynikające z podpisanych umów, które wcześniej zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu,
6. równowartość odpisów aktualizacyjnych wartości należności, które zostały wcześniej zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, jeśli ustały przyczyny, dla których dokonano odpisów,
7. naliczony podatek VAT lub podatek akcyzowy w tej części, w której został zaliczony do kosztów podatkowych w przypadku jego obniżenia lub zwrotu,
8. kwota podatku VAT nieuwzględniona w wartościach początkowych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji podatkowej oraz dotycząca innych rzeczy lub praw – w części dotyczących korekt podatku naliczonego zgodnie z art. 91 ustawy o podatku o VAT.
Przychodami podatkowymi są przychody należne, nawet jeśli nie zostały jeszcze otrzymane, po odjęciu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont, jeżeli związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej.
2. Czym jest koszt uzyskania przychodu?
Definicja kosztu podatkowego jest zawarta w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT . Kosztami uzyskania przychodu są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub poniesione w celu zachowania zabezpieczenia źródła przychodu, za wyjątkiem wydatków wymienionych w art. 16.
Jak wynika z powyższej, definicji kosztem uzyskania przychodu będzie taki koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:
• został poniesiony ekonomicznie czyli ostatecznie musi zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika,
• jest rzeczywisty, czyli wartość poniesionego wydatku nie została zwrócona lub pomniejszona przed potrąceniem tego kosztu,
• pozostaje w związku z prowadzoną działalnością podatnika,
• został ujęty w księgach rachunkowych podmiotu,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia źródła przychodu. Musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy, podatnik musi dołożyć wszelkich starań, aby to powiązanie było czytelne,
• jest właściwie udokumentowany, tj. zgodnie z ustawą o VAT lub ustawą o rachunkowości,
• nie jest wymieniony w art. 16 ustawy CIT.
Kosztem uzyskania przychodu będą wydatki poniesione na zakup materiałów wykorzystywanych do wytworzenia dzieła, przygotowania publikacji, koszty wynagrodzeń, koszty usług.
Podrozdział 3. Wysokość obrotów
1. Przy jakiej wysokości limitu obrotów mamy obowiązek prowadzić księgi rachunkowe?
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty 1 200 000 euro. Dla 2014 roku limit przychodów wynosi 5 059 560 zł. Limit ten oblicza się w oparciu o tabelę kursów średnich nr 189/A/NBP/2013 na dzień 30 września 2013 roku gdzie kurs euro wyniósł 4,2163 zł.
Jednostki balansujące „na krawędzi” powinny ustalić średni kurs euro NBP obowiązujący 30 września danego roku, porównać kwotę limitu obliczoną przy jego zastosowaniu z obrotem od początku roku. Dążąc do zachowania uproszczonej księgowości należy na bieżąco monitorować wartość sprzedaży i w razie potrzeby część transakcji odłożyć do roku następnego. Może to być opłacalne, gdyż koszt zorganizowania i prowadzenia pełnej rachunkowości może być znaczący.
2. Co rozumiemy przez pojęcie rozrachunków publiczno-prawnych?
Rozrachunki publiczno-prawne obejmują rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, urzędem skarbowym, urzędami celnymi oraz jednostkami samorządu terytorialnego z tytułu:
• podatku dochodowego od osób fizycznych
• podatku dochodowego od osób prawnych,
• podatku od towaru i usług oraz podatku akcyzowego,
• wpłat z zysku spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych,
• podatku od nieruchomości,
• podatku od środku transportu,
• składek ZUS oraz wpłat na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
• innych opłat określonych przepisami prawa oraz innych tytułów, do których mają zastosowanie przepisy ustawy Ordynacja podatkowa.
3. Czym są środki trwałe?
Środki trwałe to kontrolowane przez jednostkę rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytkowania i przeznaczone na potrzeby jednostki.
Jak widać z definicji środek trwały nie musi być własnością jednostki, w przeciwieństwie do definicji podatkowej, gdzie własność i współwłasność jest warunkiem koniecznym do uznania danego składnika za środek trwały podatnika. Wyjątek dotyczy inwestycji w obce środki trwałe i środki trwałe używane na podstawie umowy leasingu finansowego podatkowego.
Do środków trwałych zalicza się także inwentarz żywy, grunty, na których wydobywa się kopaliny metodą odkrywkową, a także nakłady w obce środki trwałe oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów, spółdzielcze prawo własnościowe do lokalu mieszkalnego i użytkowego.
Podrozdział 2. Rodzaje ewidencji księgowej z uwzględnieniem formy działalności
1. Jakie istnieją rodzaje ewidencji księgowych?
Przepisy przewidują następujące rodzaje ewidencji:
• księgi rachunkowe,
• podatkowa księga przychodów i rozchodów,
• ewidencja przychodów.
2. Kto ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe?
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dla niektórych niżej wymienionych podmiotów wynika wprost z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości . Cytowana ustawa wskazuje, że obowiązek ten mają:
1) spółki handlowe (osobowe i kapitałowe),
2) inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,
3) jednostki organizacyjne działające na podstawie prawa bankowego, prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,
4) gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki i zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe nie mające osobowości prawnej,
5) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
6) zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne, prowadzące na terytorium Polski działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników – w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Polski, bez względu na wielkość przychodów,
7) jednostki inne niż wymienione wyżej, np. fundacje, stowarzyszenia, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych – od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy także osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty 1 200 000 euro. Dla 2014 roku limit przychodów wynosi 5 059 560 zł.
Podrozdział 5. Kreatywna księgowość ‒ pojęcie, mechanizmy
1. Dlaczego stosuje się kreatywną księgowość?
Wśród głównych powodów stosowania kreatywnej księgowości wskazuje się powszechnie:
• chęć ukrycia straty lub zwiększenie zysku,
• zmniejszenie lub optymalizacja obciążeń fiskalnych za dany okres,
• ukrycie ryzyka finansowego związanego z utratą płynności,
• przekonanie kredytobiorców i pożyczkobiorców o rzetelnej sytuacji finansowej firmy w celu otrzymania niezbędnego kredytu bankowego,
• uniknięcie pejoratywnych skutków kontroli ze strony akcjonariuszy, co może się wiązać z wypływem kapitału,
• pokazanie lepszych niż rzeczywiste wyniki pracy kadry zarządzającej, które będą mieć przełożenie na wyższą premią,
• uzyskanie dostępu do kapitałów, których otrzymanie w inny sposób nie byłoby możliwe, np. lepsze wyniki finansowe pozwolą na pozyskania inwestorów strategicznych.
2) Jakimi metodami można fałszować informację przedstawioną w sprawozdaniach finansowych?
Najczęściej stosowanymi technikami pozwalającymi na przedstawienie w sprawozdaniach finansowych sytuacji ekonomicznej zgodnej z interesem kadry zarządzającej, ale w sposób niezgodny z obwiązującymi przepisami, to:
1. Zbyt wczesne uznanie przychodów poprzez:
- wysyłanie produktów zanim umowa sprzedaży zostanie sfinalizowana,
- uznawanie przychodów, gdy istnieje wiarygodna niepewność co do ich rzeczywistego uznania,
- ujęcie w księgach bieżącego okresu przychodów z tytułu usług, które będą świadczone w przyszłości.
2. Ujmowanie w księgach fikcyjnych przychodów:
- księgowanie przychodów z tytułu zamiany podobnych aktywów,
- księgowanie jako przychód ze sprzedaży tej jej części, co do której jest wiarygodna informacja o jej zwrocie odbiorcy,
- używanie oszacowanych fikcyjnych przychodów w śródokresowych sprawozdaniach finansowych.
3. Zwiększenie dochodów jednostki przy pomocy jednorazowych zysków:
- zwiększenie zysku dzięki sprzedaży niedoszacowanych aktywów,
- zwiększenie zysku dzięki celowemu doprowadzeniu do przeterminowania należności,
- traktowanie nadzwyczajnych i jednorazowych zysków i strat tak samo, jak innych pozycji wynikających z podstawowej działalności,
- ukrywanie strat na działalności kontynuowanej poprzez włączenie ich w koszty działalności zaniechanej.
4. Przesunięcie kosztów bieżącego okresu sprawozdawczego w ciężar przychodów przyszłych okresów:
- niewłaściwe aktywowanie kosztów,
- spowalnianie ujmowania kosztów amortyzacji,
- zaniechanie odpisu w koszty/straty aktywów bezwartościowych.
5. Zaniechanie ujęcia w księgach lub nieujawnianie wszystkich zobowiązań:
- ujęcie przychodów, a nie zobowiązań, gdy wpłynęły środki pieniężne,
- zaniechanie ujawnienia pewnych lub warunkowych zobowiązań,
- angażowanie się w transakcję, których celem jest nieujmowanie zobowiązań w bilansie.
6. Przesunięcie bieżącego dochodu do okresów późniejszych:
- tworzenie rezerw po to, aby przesunąć przychody ze sprzedaży na okresy późniejsze,
- manipulowanie momentem uznawania przychodów w porozumieniu z odbiorcami.
7. Ujęcie w księgach bieżącego okresu kosztów które dotyczą przyszłych okresów:
- przyspieszenie ujęcia przyszłych wydatków w ciężar obecnego okresu,
- ujęcie w ciężar kosztów bieżącego okresu kosztów amortyzacji, które powinny być ujęte w przyszłych okresach sprawozdawczych.
Rozdział 3. Status podatnika VAT – podatek od towarów i usług
1. Co charakteryzuje podatki pośrednie?
Podatki pośrednie charakteryzuje:
• przedmiot podatku, który nie jest tożsamy z rzeczywistym źródłem podatku. Podatki te bowiem pobierane są od obrotu, który jest pośrednim przejawem istnienia dochodu,
• to, że ciężar podatku nie jest ponoszony przez podmioty, na które podatek jest nakładany. Podatek ten jest przerzucany na ostatecznego konsumenta,
• to, że dotyczy zdarzeń jednorazowych, przejściowych,
• to, że nie ma możliwości przygotowania rejestru jego podatników, gdyż obowiązek podatkowy powstaje dopiero po dokonaniu transakcji.
Podstawowymi zaletami podatków pośrednich jest ich znaczna wydajność, która wynika z powszechności, właściwie ustalonej podstawy opodatkowania, wysokości stawek podatkowych oraz ich wysokiej elastyczności, która wiąże z koniunkturą gospodarczą – wzrost podatków następuje w okresie wzrostu gospodarczego, a obniżenie gdy tempo wzrostu gospodarki maleje. Zaletą podatku pośredniego jest też pewność wpływu oraz szybkość poboru.
2. Jak obliczyć podatek VAT?
Podatek od wartości naliczany jest według rachunku „od sta”, czyli od wartości obrotu netto. Następnie jest do wartości dodawany i otrzymuje się wartość sprzedaży brutto.
Ilustruje to wzór:
kwota podatku = wartość obrotu netto × stawka podatku
cena sprzedaży brutto = wartość obrotu netto + kwota podatku
Podrozdział 1. Status podatnika – wady i zalety
1. Kto jest podatnikiem podatku VAT?
Podatnikiem podatku VAT zgodnie z przepisami zawartymi w artykułach 15–17 ustawy o VAT są:
• osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności,
• w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne,
• w przypadku organów administracji publicznej i urzędów administracji publicznej – są one podatnikami wyłącznie w zakresie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych,
• osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne niebędące podatnikami, jeżeli dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu, nawet w przypadku, gdy okoliczności nie wskazują na powtarzanie tych dostaw,
• osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
- na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, także w przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła, lub cło na towar zostało zawieszono częściowo lub w całości, albo zastosowano stawkę celną obniżoną lub zerową,
- dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
- będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,
- nabywający towary, jeśli podmiot, który je dostarcza, nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie kraju.
2. Kto może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego?
Ze zwolnienia podmiotowego może skorzystać drobny przedsiębiorca, czyli podatnik, u którego wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. Status drobnego przedsiębiorcy przysługuje podatnikom bez względu na formę opodatkowania w zakresie podatku dochodowego, a jednym warunkiem jest nieprzekroczenie wyżej wskazanego limitu obrotów.
Drobny przedsiębiorca to podatnik korzystający ze zwolnienia VAT ze względu na wysokość osiąganych obrotów. Jedynym obowiązkiem, jaki nakłada na niego ustawodawca, to bieżące ewidencjonowanie obrotów w celu określenia ewentualnego momentu utraty zwolnienia.
3. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy dla podatników podatku VAT?
Według stanu na chwilę obecną i obowiązujący do 31 grudnia 2013 roku, zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2–21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.
Jeżeli podatnik wysyła towar nabywcy lub wskazanej przez niego osobie trzeciej, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru jednej z tych osób.
Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Przepis ten stosuje się również do faktur za częściowe wykonanie usługi.
4. Co stanowi podstawę opodatkowania podatkiem VAT?
Podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dostawca towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczonych lub usług świadczonych przez podatnika.
Do podstawy opodatkowania zaliczamy:
• podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwot podatku,
• koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, ubezpieczenia i transportu pobierane przez dostawcę lub usługodawcę.
Do podstawy opodatkowania nie zaliczamy:
• rabatów wynikających z wcześniejszej zapłaty,
• upustów, obniżek cen udzielonych w momencie sprzedaży,
• otrzymanych udokumentowanych zwrotów wydatków od nabywcy lub usługobiorcy poniesionych od dostawcy na ich rzecz i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej ewidencji.
Podstawę opodatkowania obniża się o:
• kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży upustów i obniżek cen,
• wartość zwróconych towarów i opakowań innych niż zwrotne,
• zwróconą zapłatę w części lub całości przed dokonaniem sprzedaży, jeśli nie została zrealizowana,
• wartość zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1.
5. Co powinna zawierać prawidłowo wystawiona faktura?
Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur oraz zapisami art. 106e ust. 1, obowiązującego od 1 stycznia 2014 roku, faktura powinna zawierać:
1. datę wystawienia,
2. kolejny numer, nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę,
3. imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
4. numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany dla podatku, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 11 lit. a,
5. numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany dla podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 11 lit. b,
6. datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury; w przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym podatnik może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży,
7. nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
8. miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
9. cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto),
10. kwoty wszelkich rabatów, w tym za wcześniejsze otrzymanie należności, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto,
11. wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto),
12. stawkę podatku,
13. sumę wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku,
14. kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku,
15. kwotę należności ogółem
Podrozdział 2. Stawki i zwolnienia w ustawie o VAT
1. Jaka jest podstawowa stawka podatku VAT obowiązująca w Polsce?
Na podstawie art. 146a ust. 1 ustawy o VAT podstawowa stawka obowiązująca w 2013 roku wynosi 23%. Stawka podstawowa obowiązuje dla wszystkich czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za wyjątkiem tych czynności, które zostały wyłączone i podlegają opodatkowaniu stawkami obniżonymi lub zostały zwolnione. Nie istnieje lista czynności, towarów lub usług, która zawierałaby pozycje opodatkowane stawką 23%.
2. Kiedy możemy zastosować stawkę 8%?
Stawką podatku 8% opodatkowane są zgodnie z art. 146a pkt 2 w związku z art. 41 ust. 2 ustawy towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 do ustawy z dwoma zastrzeżeniami:
• w art. 41 ust. 12 w związku z art. 146a pkt 2 i art. 41 ust. 2 ustawy zapisano, że w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2013 roku stawkę 8% podatku stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym,
• usługi taksówek osobowych, do których podatnik świadczący te usługi może wybrać opodatkowanie w formie ryczałtu 4% po uprzednim zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego.
Stawkę tą stosujemy w procedurze szczególnej dotyczącej opodatkowania dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków.
3. Kiedy możemy zastosować stawkę 5%?
Z dniem 1 stycznia 2011 roku wprowadzono do polskiego systemu VAT drugą stawkę obniżoną w wysokości 5%. Listę towarów objętych stawką 5% zawiera załącznik nr 10 do ustawy o podatku od towarów i usług, który obejmuje podstawowe produkty żywnościowe (np. chleb, nabiał, przetwory mięsne, produkty zbożowe: mąka, kasze, makaron, soki), książki drukowane oraz wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach oraz czasopisma specjalistyczne.
Podrozdział 3. VAT w działalności kulturalnej – instytucje kultury, organizacje, przedsiębiorcy
1. Jakie usługi kulturalne są zwolnione z podatku VAT?
Usługi kulturalne zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 33 są zwolnione z podatku VAT, jeśli są świadczone przez:
a. podmioty prawa publicznego lub inne podmioty uznane na podstawie odrębnych przepisów za instytucje o charakterze kulturalnym lub wpisane do rejestru instytucji kultury, prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną,
b. indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworu.
Zwolnienie, o którym mowa powyżej, nie ma zastosowania do:
• usług związanych z filmami i nagraniami na wszelkich nośnikach,
• wstępu:
- na spektakle, koncerty, przedstawienia i imprezy w zakresie twórczości i wykonawstwa artystycznego i literackiego,
- do wesołych miasteczek, parków rozrywki, cyrków, dyskotek, sal balowych,
- do parków rekreacyjnych, w miejsca o charakterze kulturalnym,
• wstępu oraz wypożyczania wydawnictw w zakresie usług świadczonych przez biblioteki, archiwa, muzea i innych usług związanych z kulturą,
• usług związanych z produkcją filmów i nagrań na wszelkich nośnikach,
• działalności agencji informacyjnych,
• usług wydawniczych,
• usług radia i telewizji z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 34,
• usług ochrony prawa,
• usług w zakresie produkcji filmów reklamowych i promocyjnych,
• usług reklamowych i promocyjnych.
2. Jakie są zasady szczególnej procedury związanej z dostawą dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków?
Szczególna procedura w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich polega na opodatkowaniu marży uzyskanej przez podatnika dokonującego ich dostawy, który w związku z tym nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z dokonanym zakupem tych towarów.
Zasada wskazana wyżej dotyczy podatników prowadzących działalność gospodarczą, działających we własnym imieniu, którzy nabędą towar w ramach umowy sprzedaży, jak również działających w imieniu innej osoby na podstawie umowy przewidującej prowizję od sprzedaży lub zakupu, tzw. pośrednicy.
Podrozdział 4. VAT w UE
1. Jaki podmiot musi dokonać rejestracji dla celów wewnątrzwspólnotowych?
Rejestracji dla celów wewnątrzwspólnotowych muszą dokonać:
• czynni podatnicy VAT, którzy planują dokonywać wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu usług lub świadczenia usług dla podmiotu unijnego,
• pozostali podatnicy oraz osoby prawne niebędące podatnikami, jeśli dokonują wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, a wartość ich przekracza kwotę 50 000 zł w roku podatkowym, dokonują importu usług od podmiotów, którzy swoją siedzibę mają na terytorium krajów UE lub świadczą usługi na rzecz podatników z obszaru Unii Europejskiej, gdzie podatek rozlicza nabywca.
2. Co to jest WDT i WNT?
WDT, czyli wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i WNT, czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów stanowią podstawę wewnątrzwspólnotowego handlu. Zgodnie z przyjętą przez prawodawcę unijnego zasadą przeznaczenia, opodatkowanie podatkiem VAT następuje w miejscu ostatecznej konsumpcji towaru będącego przedmiotem transakcji, według stawki podatku obowiązującego w tymże kraju. Stosując tą zasadę, prawodawca unijny zwolnił z opodatkowania dostawę wewnątrzwspólnotową towaru i wprowadził opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Podstawą stosowania stawki 0% przy WDT jest wystąpienie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów spełniającej następujące przesłanki:
• występuje dostawa towarów zgodnie z art. 7 ustawy, tj. następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel;
• jest to wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów w rozumieniu art. 13 ustawy o VAT, która występuje w przypadku wywozu / wysyłki przedmiotu dostawy na terytorium innego kraju członkowskiego. Zgodnie z tym przepisem, aby dana dostawa towarów została uznana za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, niezbędne jest jego fizyczne przemieszczenie do innego kraju członkowskiego . Nie jest wystarczającym warunkiem jego sprzedaż, jeśli nie następuje fizyczne przemieszczenie z jednoczesnym przekazaniem praw do jego rozporządzania;
• fakt transportu towaru do innego kraju Unii Europejskiej musi być przez dostawcę udokumentowany. Brak jest jednak jednolitych kryteriów, co rozumie się przez dokumentację przemieszczenia towarów. Może być to dokument spedycyjny, dokumentacja handlowa lub faktura transportu.
Aby mogła wystąpić wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, nabywca towarów musi spełniać określone warunki, to jest:
• być podatnikiem podatku VAT zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, lub
• być osoba prawną niebędącą podatnikiem podatku VAT zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, lub
• być podmiotem podatku VAT lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, działającą w takim charakterze na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju niewymienionymi w pkt. 1 i 2, jeśli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe, które zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym są objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą lub,
• być podmiotem innym niż wymieniony w pkt. 1 i 2 działającym, tzn. zamieszkującym w innym niż Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.
Analogiczne warunki musi spełnić podmiot dokonujący WNT, czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
3. Co rozumiemy przez pojęcie importu usług?
Pojęcie importu usług zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 9 ustawy o VAT, którym jest świadczenie usług z tytułu wykonania, których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zgodnie z zapisami przywołanego artykułu podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełniają następujące warunki:
• usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e (usługi dotyczące nieruchomości), podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
• usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
- w pozostałych przypadkach – podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Importem usług nazwiemy usługi spełniające razem następujące warunku:
• miejscem świadczenia (opodatkowania) usługi – stosownie do art. 28b–28n ustawy jest terytorium Polski,
• usługodawcą jest podmiot określony w art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. a,
• usługobiorcą jest podmiot określony w art. 17 ust.1 pkt 4 lit. b.
Przez import usług rozumiemy usługi świadczone przez podatników z Unii Europejskiej oraz spoza UE na rzecz krajowych usługobiorców, jeżeli zgodnie z przepisami miejscem opodatkowania tych usług jest Polska.
Rozdział 5. Zarządzanie finansami w instytucjach kultury – ograniczenia formalnoprawne
1. Z czego czerpią przychody instytucje kultury?
Instytucje kultury czerpią przychody z:
• sprzedaży składników majątku ruchomego;
• z najmu i dzierżawy składników majątkowych;
• dotacji podmiotowych i celowych z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego;
• środków otrzymanych od osób fizycznych i prawnych;
• z innych źródeł.
2. Czy instytucje kultury są instytucjami podlegającymi reżimowi ustawy o finansach publicznych?
Instytucje kultury należą do sektora finansów publicznych, w związku z czym mają do nich zastosowanie przepisy o finansach publicznych, w tym te dotyczące naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Rozdział 6. Podstawowe obowiązki sprawozdawcze
1. Kogo dotyczy obowiązek sprawozdawczy wobec GUS?
Obowiązki sprawozdawcze wobec urzędu statystycznego dotyczą wszystkich podmiotów gospodarki narodowej, tzn. osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
2. Co, w zakresie sprawozdawczości, należy do obowiązków organizacji pożytku publicznego?
Organizacja Pożytku Publicznego (OPP) ma obowiązek umieścić sprawozdanie merytoryczne i zatwierdzone sprawozdanie finansowe w internetowej bazie sprawozdań prowadzonej przez MPiPS. Publikuje ona też sprawozdania na swojej stronie internetowej. W przypadku OPP, której rok obrotowy jest taki sam jak rok kalendarzowy, sprawozdania muszą być umieszczone w bazie do 15 lipca. Każda fundacja ma obowiązek złożyć sprawozdanie z działalności (sprawozdanie merytoryczne) do ministra sprawującego nad nią nadzór (wskazanego w statucie). Sprawozdanie obejmuje rok obrotowy, co dla większości fundacji oznacza rok kalendarzowy.
Przypisy