Rozdział 1. Partnerstwa kreatywne

Art is the only way for creating value destroying nothing

Pozycja i funkcja przemysłów kreatywnych w rozwoju gospodarek światowych została udokumentowana oraz wielokrotnie zanalizowana w raportach unijnych czy zestawieniach organizacji trzeciego sektora. Niewątpliwie przemysły kreatywne są katalizatorem przemian społeczno–gospodarczych. Słowem kluczem immanentnie związanym z tymi przemysłami jest kreatywność, ta zaś bezpośrednio przekłada się na innowacyjność – fundamentalną cechę nowoczesnej i zrównoważonej gospodarki światowej. Ma to szczególne znaczenie w obecnych czasach spowolnienia gospodarczego, gdzie coraz częściej poszukuje się możliwości działań synergicznych, dających większe możliwości operacyjne, sprzedażowe i finansowe. Przemysły kreatywne (zgodnie z definicją brytyjską obejmujące działania kulturalne oraz komercyjne, wykorzystujące wytwory kultury) często wymieniane są więc jako obszar szczególnie ważny, nie tylko w aspekcie podnoszenia kompetencji kulturalnych, ochrony dziedzictwa narodowego czy innych, poniekąd „miękkich” funkcji, które pełnią w klasycznym ich rozumieniu, ale przede wszystkim w aspekcie łączenia obszarów kultury z biznesem oraz innymi obszarami gospodarek, przynosząc wymierny i rzeczywisty rezultat ekonomiczny.

Coraz częściej więc w rozmowach dotyczących przemysłów kreatywnych podnoszona jest kwestia współpracy międzysektorowej, angażowania partnerów biznesowych czy tworzenia korzystniejszych niż rynkowe instrumentów finansowych dla realizatorów przedsięwzięć z zakresu kultury (jak w przypadku programu unijnego Kreatywna Europa 2014–2020, gdzie jednym z trzech komponentów programowych jest instrument finansowy angażujący banki do udzielania preferencyjnych kredytów). Takie podejście do współpracy między różnymi obszarami gospodarki znajduje także odzwierciedlenie w strategii Europa 2020[1] , wyznaczającej cele oraz priorytety działań Europy na niemal całą najbliższą dekadę (notabene pod hasłem stworzenia warunków dla bardziej konkurencyjnej gospodarki z wyższym poziomem zatrudnienia).

O kierunkach rozwoju gospodarki UE przeczytać można także w Green Paper on Unlocking the potential of cultural and creative industries z 2010 roku, co z punktu widzenia niniejszej pracy stanowi wprowadzenie do definicji kluczowego dla tekstu zagadnienia, czyli partnerstw kreatywnych. W tej tzw. Zielonej księdze podkreśla się, że przyszłość Europy w znacznym stopniu zależeć będzie od wykorzystania zasobów wiedzy i umiejętności twórczych do pobudzania innowacyjności oraz że Europa powinna stać się pionierem nowych sposobów tworzenia wartości dodanej, wykorzystując jako atut swoją bogatą i zróżnicowaną kulturę[2] . W tym miejscu wskazano m.in. na partnerstwa kreatywne, czyli różnorodne formalne i nieformalne związki, w ramach których realizowana jest współpraca oparta na równym traktowaniu partnerów wywodzących się z odmiennych środowisk branżowych.

Czym są partnerstwa kreatywne?

Partnerstwa kreatywne definiowane są w szerszej perspektywie jako partnerstwa zawierane pomiędzy sektorem kultury i sektorem kreatywnym, a innymi sektorami gospodarki, edukacji, szkoleń czy sektorem publicznym. Ich celem jest wytwarzanie innowacyjnych treści oraz transfer zdolności kreatywnych z kultury do innych dziedzin gospodarki oraz życia społecznego. Współpraca taka, jak wskazują prof. D. Ilczuk i K. Krzysztofek, jest nawiązywana pomiędzy osobami fizycznymi oraz prawnymi, reprezentującymi różne sektory gospodarki, a jej efektem jest wytworzenie innowacyjnych treści o charakterze zarówno materialnym, jak i niematerialnym. Partnerstwa Kreatywne pomiędzy biznesem, jednostkami badawczymi i sektorem publicznym pomagają w przenoszeniu kreatywnych umiejętności wykorzystywanych w sektorach kultury do innych dziedzin gospodarki. Działanie takie jest praktycznym odzwierciedleniem myślenia o tym, jak powinna wyglądać innowacyjna czy konkurencyjna gospodarka europejska oparta na wiedzy[3] .

Nie jest to jednak jedyna definicja funkcjonująca w odniesieniu do partnerstw kreatywnych. Jak bowiem czytamy w opracowaniu Creative Clash. Artistic Interventions to stimulate Innovation, sustainability and inclusiveness, przygotowanym dla Tillt Europe[4] , partnerstwa kreatywne to także inicjatywy rozumiane w zdecydowanie węższym znaczeniu jako tzw. interwencje artystyczne w przedsiębiorstwach. Według P. Areblad (członkini zespołu szwedzkiej organizacji Tillt) partnerstwa kreatywne (Creative Partnerships) to proces przedstawienia przedsiębiorstwu artysty lub osoby zajmującej się kulturą w celu osiągnięcia obopólnego rozwoju i zysków[5] .

IFFACA w swoim opracowaniu Creative Partnership: Intersections between the arts, culture and other sectors koncentruje się natomiast na samym procesie działania przedstawicieli sektora kultury czy przemysłów kreatywnych w innych, niezwiązanych z kulturą obszarach. Uwzględnia przede wszystkim współpracę oraz interakcję między indywidualnymi osobami, grupami czy organizacjami z sektora kultury i sztuki (także nowych mediów), a obszarami obejmującymi edukację, zdrowie, ochronę środowiska, biznes, budowania zdolności instytucjonalnej i wielu innych, etc.[6] .

Jak konstatuje P. Kern, prezes KEA European Affairs[7] , Sformułowanie „partnerstwa kreatywne” brzmi prawie jak religijny lub marketingowy slogan. Obiecuje nową rzeczywistość gdzie kreatywność łączy się z zachowaniem o konotacjach altruistycznych – partnerstwem. Obydwa te słowa, kreatywność i partnerstwo tworząc obiecującą kombinację wywołują w naszym mózgu pozytywne skojarzenia. Bądź co bądź kreacja jest domeną bogów, słowo partnerstwo zaś, odnosi się do wzajemnego zrozumienia i współpracy na równorzędnych warunkach[8] .

W Polsce partnerstwa kreatywne to jeszcze wciąż dość nowe zjawisko, niewiele jest więc rodzimej literatury poświęconej temu zagadnieniu, niemniej należy podkreślić, że w 2011 roku opublikowana została przez Narodowe Centrum Kultury pozycja zatytułowana Partnerstwa Kreatywne w Polsce. Raport końcowy z badania autorstwa prof. D. Ilczuk i K. Krzysztofka, będąca konsekwencją przygotowanej przez autorów szerszej publikacji Znaczenie kompetencji kulturowych dla budowania kreatywności i kapitału intelektualnego Europy na zlecenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jest to pierwsze opracowanie zbiorcze poświęcone temu zagadnieniu, uwzględniające definicyjne podejście przedstawione w wymienionych powyżej raportach i dokumentach, które skłania się do definiowania partnerstw kreatywnych jako związków przemysłów kreatywnych z niezwiązanymi obszarami, takimi jak biznes, sektor publiczny czy edukacja, gdzie kluczowy pozostaje transfer kreatywnych umiejętności do innych sektorów. Co więcej, jako pierwsze polskie opracowanie wprowadza także pewną systematyzację w zakresie podziału czy wyodrębnienia poszczególnych typów partnerstw kreatywnych, bazując na dokumentach europejskich.

Rodzaje inicjatyw w zakresie zawiązywanych partnerstw kreatywnych

Według autorów raportu Partnerstwa Kreatywne w Polsce. Raport z badań można wyróżnić przynajmniej trzy kryteria podziału takich inicjatyw, ze względu na:

– rodzaj aktywności kulturalnej,

– sektory zaangażowane we współpracę,

– formułę działania.

Rodzaje aktywności kulturalnej można podzielić dalej na następujące działania:

1. Publiczne wsparcie dla kultury (w tym rewitalizacja, infrastruktura kulturalna, utrzymanie i rozwój dziedzictwa kulturowego, tworzenie miejsc pracy).

2. Przedsiębiorczość (skupianie przedsiębiorstw w klastry, rozwój technologii i jej transfer do innych przemysłów – np. ośrodki technologiczne, rozwój sieci, badania).

3. Zasoby kulturowe – kapitał i własność kulturalna (wykorzystywanie dorobku działalności kreatywnej jako wkładu w inny rodzaj działalności, np. komercyjnej, jak reklama czy rozrywka i edukacja).

4. Tworzenie nowej wartości (przede wszystkim tworzenie wizerunku i popytu, wartości publicznej, rozwoju oraz podnoszenie wartości nieruchomości czy promocję).

5. Rozwój kapitału ludzkiego (podnoszenie znaczenia edukacji na rynku pracy, specjalizacji, tworzenie sieci i wymianę informacji między uniwersytetami, kształcenie ustawiczne, budowanie kapitału społecznego oraz dbałość o integrację społeczną).

Biorąc pod uwagę zaangażowane we współpracę strony, podkreśla się możliwość wejścia w kooperację każdego sektora i funkcjonujących w nich przemysłów, w wyniku której powstają różnorodne partnerstwa kreatywne bazujące na komponencie kulturowym.

1. Sektor kultury (w którego skład zaliczono nieprzemysłowe dziedziny kultury i jej obszary oraz przemysły kultury uwzględniające film, wideo, telewizję i radio, gry, muzykę i prasę).

2. Sektor kreatywny (obejmujący przemysły kreatywne z uwzględnieniem designu, architektury, reklamy).

3. Inne sektory gospodarki (przemysły).

4. Sektor edukacji (z uwzględnieniem edukacji formalnej i nieformalnej).

5. Sektor naukowy (reprezentowany przez uczelnie, szkoły wyższe, instytuty naukowe, ośrodki badawczo-rozwojowe), np. międzynarodowe, europejskie konsorcjum Creative Clash, gdzie dochodzi do kontaktu sztuki i biznesu oraz jednostek badawczo-rozwojowych.

W aspekcie formuły działania wyodrębnia się:

1. Klastry kreatywne (miejsca skupiające kreatywne jednostki, gdzie obok koncentracji przestrzennej określana jest wspólna strategia rozwoju oparta jednocześnie na współpracy i konkurencji).

2. Sieci (jako forma wspólnego działania o poziomej strukturze organizacyjnej, gdzie kluczowym fundamentem jest szeroka platforma kontaktów).

3. Partnerstwa publiczno-prywatne (projekty inwestycyjno-eksploatacyjne, realizowane we współpracy podmiotów publicznych z podmiotami sektora prywatnego; najczęściej dla stworzenia infrastruktury rzeczowej, organizacyjnej czy finansowej pozwalającej na świadczenie usług publicznych).

4. Partnerstwa publiczno-społeczne (czyli inicjatywy obywatelskie z udziałem organizacji sektora pozarządowego, które w sposób zorganizowany wspierają władze publiczne, jednocześnie stanowiąc swego rodzaju instrument kontrolny i motywator dla podmiotów publicznych).

5. Partnerstwo oparte na wolontariacie (który stanowi specyficzny łącznik między sektorem prywatnym a instytucjami publicznymi), np. realizowany w Austrii, Słowenii, Wielkiej Brytanii i Włoszech program Volunteers in Museums and Cultural Heritage.

Jak zaznaczają autorzy tego podziału, poszczególne typy partnerstw kreatywnych nie wykluczają się wzajemnie, i co więcej, różne inicjatywy mogą należeć jednocześnie do kilku powyższych kategorii rodzajowych, w zależności od swej indywidualnej specyfiki. Niemniej należy podkreślić, że taka typologia wprowadzona przez autorów pozwala na uporządkowanie i usystematyzowanie różnych przecież rodzajów współpracy w ramach partnerstw kreatywnych.

Jaki jest więc zasadniczy cel zawiązywania partnerstw kreatywnych?

Tak jak w przypadku prowadzenia projektu we współpracy – czy to krajowej, czy międzynarodowej, istotny jest osiągany efekt synergii działań, maksymalizacja efektów przy jednoczesnym ograniczaniu ryzyka operacyjnego. Partnerstwa kreatywne, które mimo przytaczanych w tym tekście ujęć definicyjnych, umykają jednoznacznym podziałom i często znajdują odzwierciedlenie w różnych typach aktywności, mają jednak cechę charakterystyczną, którą jest swego rodzaju wymiana oparta na równorzędnych, partnerskich zasadach w długofalowej perspektywie czasowej. Ta wymiana ma charakter uzupełniający, następuje w niej transfer wiedzy czy umiejętności z jednego obszaru do drugiego. Istotne jest poznanie partnera i zdiagnozowanie naszych oraz jego potrzeb, a także określenie zasobów, którymi dysponujemy, a które mogą okazać się korzystne dla tego partnerstwa. Kolejny krok to określenie celu, który jest punktem wspólnym i kumulującym działania w ramach naszego partnerstwa kreatywnego. Cele i formy ich osiągania mogą być bardzo różne, jak różna jest typologia partnerstw kreatywnych przedstawiona powyżej. Sensem zawiązywania takich partnerstw jest zatem maksymalne wykorzystanie potencjału i wartości dodanej wynikającej ze zderzenia i uzupełnienia się odmiennych obszarów gospodarki w aspekcie ludzkim, rzeczowym, usługowym, produkcyjnym, etc.

Bariery

W rozważaniach dotyczących partnerstw kreatywnych, szczególnie w aspekcie krajowym, warto zwrócić uwagę także na bariery, jakie stoją przed inicjatorami takich przedsięwzięć. W opracowaniu przygotowanym przez Fundację Pro Cultura[9] znajdujemy wyniki badań przeprowadzonych na małej, lecz eksperckiej grupie, pochodzącej ze środowiska potencjalnie zainteresowanego tworzeniem takich projektów. Okazuje się, że tylko jedna na 12 badanych osób spotkała się z terminem „partnerstwa kreatywne” w swoim życiu zawodowym. Co więcej, eksperci wskazywali na brak równowagi między partnerami pochodzącymi z sektora przemysłów kreatywnych i biznesu (np. finansowej, ponieważ wydaje się, że nadal decydujący jest właśnie wkład finansowy, a nie merytoryczny, a zatem i silniejsza będzie pozycja tego partnera, który dysponuje funduszami), co może wpływać na zachwianie symetrii i powodzenia całego przedsięwzięcia. Rozmówcy wskazywali także na to, że w partnerstwach kreatywnych w biznesie, stosujących np. interwencje artystyczne czy rozbudzanie w pracownikach korporacji kreatywności poprzez „odgórne” działania w ramach działań artystycznych w miejscu pracy, pracownicy mogą reagować zniechęceniem i całkowitym brakiem zrozumienia.

Najczęściej jednak wskazywano na przeszkody instytucjonalne czy prawne, szczególnie trudne do zaakceptowania przez podmioty prywatne chcące wejść we współpracę z instytucjami publicznymi, np. kultury. Skomplikowane prawo zamówień publicznych, zasada subsydiarności w administracji prowadząca do traktowania potencjalnego partnera jako zleceniodawcy, to według rozmówców tego badania podstawowe bariery inicjowania w Polsce partnerstw kreatywnych, gdzie najłatwiejsza w związku z tym jest współpraca w ramach tego samego sektora, podczas gdy działania międzysektorowe wymagają elastycznego podejścia do zapisów prawnych czy zwyczajowych form współpracy[10] .

Choć badania te wskazują na dość niską świadomość dotyczącą tego typu działalności w Polsce, a także na dostrzeganie przez ekspertów działających w tym sektorze istotnych barier, to jednak warto zwrócić uwagę, że temat partnerstw kreatywnych coraz częściej podnoszony jest na łamach debaty publicznej. Najlepszym tego przykładem jest zorganizowana przez Narodowe Centrum Kultury we współpracy z Giełdą Papierów Wartościowych w grudniu 2012 roku konferencja Partnerstwa Kreatywne. Kultura w biznesie – biznes w kulturze, której celem było zwiększanie świadomości na temat potencjału rozwojowego wynikającego ze związków kultury z innymi segmentami gospodarki i życia społecznego. Organizatorzy konferencji podkreślali, że właśnie Partnerstwa Kreatywne są przykładem strategii proinnowacyjnych wyznaczających kierunki rozwoju[11] . Warto zauważyć, że podczas tego spotkania Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego B. Zdrojewski wraz z H. Bochniarz, Prezydentem Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz L. Sobolewskim, ówczesnym Prezesem Giełdy Papierów Wartościowych, podpisali Kodeks Sponsoringu Kultury, który także wskazuje na zmianę sposobu myślenia o związkach biznesu z kulturą w Polsce. Innym przykładem dostrzeżenia potencjału drzemiącego w tego typu współpracy jest choćby powstawanie portali internetowych, takich jak Kultura i Biznes[12] , na którym znajdują się informacje związane z przemysłami kreatywnymi i projektami, które realizowane są obecnie, czy organizowanie warsztatów dotyczących nawiązywania Partnerstw Kreatywnych (np. w Gdańsku w 2012 roku w ramach programu Miejski? Dom? Kultury?[13] , gdzie spotkali się przedstawiciele instytucji publicznych, by wspólnie zastanowić się nad istotą kreatywnej współpracy).

Złożoność dzisiejszego rynku wymaga od organizacji innowacyjnych strategii zarządzania, bez których nie stanie się ona konkurencyjna w swojej branży. Partnerstwa kreatywne wykorzystując estetykę i obszar emocji, mogą zwiększyć zaangażowanie pracowników, a także wspierać rozwój organizacji, relacji międzysektorowych oraz przepływu umiejętności i zasobów[14] .

Przykłady dobrych praktyk

Creative Partnerships – to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i docenianych przykładów europejskich partnerstw kreatywnych w obszarze edukacji. Zapoczątkowany w 2002 roku w Wielkiej Brytanii program pilotażowy o charakterze lokalnym został rozszerzony w ogólnokrajową inicjatywę, będącą długofalowym programem nauczania, w którym fundamentalną rolę odgrywają artyści, architekci czy naukowcy wspierający nauczycieli w procesie kształcenia uczniów. Aktywny udział trzeciej strony wpływał pozytywnie na podnoszenie aspiracji uczestników programu, pobudzanie ich kreatywności czy poprawianie osiągnięć w nauce. Rozwijał też umiejętności w zakresie dostosowywania się do różnych warunków, wpływał na większą elastyczność podejmowania decyzji i przygotowania się do życia w społeczeństwie. Co ważne, uatrakcyjniał się przez to także sam proces nauczania. W latach 2002-2011 program objął ponad milion uczniów z Wielkiej Brytanii oraz 90 000 nauczycieli, którzy uczestniczyli w ponad 8000 projektów.

http://www.creative-partnerships.com/

Greening the Wharf – program zainicjowany przez Sydney Theatre Company (STC) mający na celu rewitalizację budynku teatru (the Wharf) zlokalizowanego w porcie w Sidney, łączący rozwiązania ekologiczne dla zrównoważonego rozwoju z działalnością teatru, a zrealizowany we współpracy i ze wsparciem władz lokalnych, korporacji i prywatnych filantropów. Jak mówią dyrektorzy artystyczni, a zarazem pomysłodawcy tego przedsięwzięcia A. Uptown i C. Blanchett, teatr od zawsze stymulował wizjonerskie plany oraz praktyczne działania, stąd pomysł na realizację tego programu obejmującego projekty infrastrukturalne, przyjazne dla środowiska produkcje teatralne, zaangażowanie społeczne i edukacje. W ramach Greening the Wharf przekształcono piękny, zabytkowy budynek w super ekologiczną i nowoczesną przestrzeń teatralną, zasilaną energią słoneczną, wodą deszczową, z efektywnymi rozwiązaniami energooszczędnymi i recyklingiem. Jak wynika z raportu STC w latach 2007-2011, zużycie wody spadło w teatrze o 52,1%, zużycie energii o 36,1%, emisja gazów cieplarnianych o 29,4%[15] . Projekt ten bardzo dobrze ilustruje ideę partnerstw kreatywnych, gdzie w ramach wspólnego i nadrzędnego nad działalnością operacyjną partnerów celu, realizowane są projekty z zaangażowaniem przedstawicieli całkiem różnych obszarów.

http://greeningthewharf.com/

Theatre Delicatessen – teatr założony w 2007 roku z myślą o wsparciu artystów występujących poza tradycyjnymi przestrzeniami teatralnymi. Poprzez tworzenie innowacyjnych partnerstw z właścicielami nieruchomości komercyjnych, Teatr Delicatessen przekształca niezagospodarowaną przestrzeń w scenę teatralną i miejsce spotkań artystów oraz społeczności lokalnych. W zamian za zaadaptowanie nieużywanych wcześniej nieruchomości oraz zaktywizowanie społeczności lokalnej, teatr nie płaci czynszu korporacjom czy prywatnym właścicielom budynku. Obecnie teatr zajmuje studio przy Marylebone 35 High Street w Londynie, gdzie trwają prace nad zaadaptowaniem sześciu pięter budynku na rzecz utworzenia kreatywnego centrum (ośrodka) z przestrzenią do występów, salą prób, pracowniami artystów czy przestrzenią produkcyjną. Takie twórcze myślenie w podejściu do projektowania wzajemnych partnerstw, w których obie zaangażowane strony czerpią profity nie tylko wpisuje się w definicję partnerstw kreatywnych, ale także staje się coraz bardziej powszechne w skali zarówno makro, jak i mikro. Jak donosi „The Guardian”[16] , inicjatywy tego rodzaju spotyka się coraz częściej, np. w Bristolu, gdzie w budynkach należących do Tobacco Factory działa Tobacco Factory Theatre, podobnie jak w Londynie nie ponosząc kosztów za wynajem nieruchomości, rewitalizuje i ożywia kulturalnie przestrzeń wokół teatru, a także m.in. wystawia sztuki dla pracowników Tobacco Factory. Jak podkreśla James Yarker, dyrektor artystyczny Stan's Cafe z Birmingham, taki rodzaj partnerstwa nie opiera się na wymianie czeków, a wzajemnej relacji, gdzie artyści stają się częścią „życia firmy”[17] .

www.theatredelicatessen.com

Mobile. In touch with digital creation – poprzez ten program Swiss Arts Council Pro Helvetica chce podkreślić wszechobecność urządzeń mobilnych i w konsekwencji wskazać na ich funkcję kreacyjną we współczesnej sztuce. Celem projektu jest stymulowanie artystów do poszukiwania nowych modeli wyrazu artystycznego z wykorzystaniem cyfrowych urządzeń mobilnych, w szczególności w odniesieniu do projektowania interaktywnego czy budowania opowieści transmedialnych. W latach 2013-2015 w ramach programu rozwijanych będzie 30 projektów we współpracy z międzynarodowymi organizacjami. Program Mobile. In Touch with Digital Creation jest kontynuacją programu GameCulture[18] z 2010 roku. Partnerami programu są m.in. ośrodki badawcze (Cern), Uniwersytety (Zurich University of the Arts), firmy prywatne, komercyjne (Miniclip SA).

http://www.prohelvetia.ch/mobile

M&T Plaza Event Series (Buffalo, w stanie Nowy Jork) – to codzienne koncerty odbywające się w porze lunchu w sezonie wakacyjnym w Buffalo, otwarte dla okolicznych mieszkańców, pracowników czy turystów. Ta inicjatywa wspierana jest od 1969 roku przez bank M&T, który poza bezpośrednią pomocą finansową angażuje swoich pracowników w wolontariat na rzecz przygotowania i realizacji wydarzeń. Bank realizuje tradycyjne działania sponsorskie, wspierając także inne organizacje artystyczne (Buffalo Philharmonic Orchestra) czy utalentowanych uczniów pochodzących z mniej zamożnych rodzin. Jednak M&T Plaza Event Series wyróżnia się długofalową współpracą i zaangażowaniem pracowników banku do bezpośrednich działań związanych z wydarzeniami artystycznymi, dzięki czemu następuje kluczowy dla partnerstw kreatywnych transfer kreatywnych umiejętności. M&T zostało wyróżnione w 2013 roku w ramach nagród BCA 10: Best Businesses Partnering with the Arts in America jako jeden z 10 partnerów biznesowych współpracujących z sektorem kultury i sztuki.

http://www.partnershipmovement.org/news/p/the-2013-bca-10-a-reminder-of-all-we-work-for/

W Polsce także można znaleźć przykłady zawiązywanych partnerstw kreatywnych lub projektów, które wpisują się w założenia definicyjne i realizują politykę kreatywnej współpracy, angażując partnerów z różnych sektorów gospodarki. Nie zawsze skala projektów dorównuje przykładom zagranicznym, nie zawsze też można je tak jednoznacznie zaklasyfikować, ale na pewno warto zwrócić uwagę na kierunek, w którym będą się rozwijać.

Digital Entertainment Cluster – polska inicjatywa koncentrująca producentów i dystrybutorów gier wideo, która realizowana jest na terenie Krakowskiego Parku Technologicznego. Podstawowym celem zawiązania klastra jest zbudowanie sieci współpracy, zaplecza organizacyjnego i technicznego na potrzeby realizacji gier wideo oraz zapewnienie napływu wykwalifikowanych kadr dla potrzeb branży gier. Dzieje się tak m.in. dzięki otworzonej w 2009 roku Akademii Gier Komputerowych, czyli podyplomowych studiów skierowanych do programistów, grafików, animatorów, muzyków, itd. Klaster realizuje także cele w obszarze promowania czy lobbowania na rzecz branży. Jest to zatem przykład kooperacji o znaczeniu ponadregionalnym, w które zaangażowany są Krakowski Park Technologiczny (koordynator ECG), Akademia Górniczo-Hutnicza i władze regionu. Klaster nie wykształcił jeszcze jednolitej strategii działania (porozumienie między producentami podpisane zostało 20 marca 2013 roku), ale warto zwrócić uwagę na kierunek rozwoju i tego, w jaki sposób będzie realizował swoje cele.

http://digitaldragons.pl/pl/klaster-gier/o-klastrze-gier

Koalicja dla edukacji filmowej – to porozumienie instytucji, organizacji pozarządowych i szkół wyższych działających w obszarze edukacji kulturalnej i kształcenia pedagogicznego na rzecz edukacji filmowej dzieci i młodzieży. Misją Koalicji jest przybliżenie wspólnymi siłami młodym ludziom i osobom, które z nimi pracują, w atrakcyjny i nowatorski sposób zagadnień praktycznych, teoretycznych i historycznych, związanych z filmem. Koalicja została zawiązana z inicjatywy Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w 2011 roku. Należą do niej takie organizacje, jak: Stowarzyszenie Nowe Horyzonty, Warszawska Szkoła Filmowa, Szkoła Wajdy, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacja Generator, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Centralny Gabinet Edukacji Filmowej. Warto zwrócić uwagę, że Stowarzyszenie Nowe Horyzonty prowadzące działalność edukacyjną we współpracy z T-Mobile jest wymienianie wśród przykładów partnerstw kreatywnych w raporcie Narodowego Centrum Kultury i Fundacji Pro Cultura.

http://www.koalicjafilmowa.pl/

Misja: Bielany Warszawskie – ciekawym przykładem partnerstwa kreatywnego jest powstanie gry miejskiej zrealizowanej przez firmę Nitreal działającą na rynku od 2009 roku i specjalizującą się w produkcji oprogramowania, w tym gier wideo, we współpracy m.in. z Urzędem Dzielnicy Bielany i Towarzystwem Przyjaciół Warszawy (organizacją pozarządową). Współpraca ta doprowadziła do powstania gry komputerowej, ocenianej wysoko nie tylko przez użytkowników (200 000 graczy), ale i profesjonalistów z branży (zdobywając nagrodę w konkursie Złote Formaty czy wyróżnienie serwisu PRoto.pl.). Jest przykładem współpracy, w której każdy z partnerów brał aktywny udział merytoryczny, a sukces przyczynił się do powstania kolejnej części. Bardziej szczegółowy opis tego partnerstwa można znaleźć w raporcie Narodowego Centrum Kultury i Fundacji Pro Cultura.

Partnerstwa kreatywne, choć nierzadko umykają twardym ramom definicyjnym, cechują się pewnymi specyficznymi elementami. Istotą kolaboracji jest bowiem znalezienie wspólnego celu, diagnoza sytuacji i zidentyfikowanie strategicznych elementów wymiany między partnerami z różnych obszarów, którzy w perspektywie długofalowej pozostają wobec siebie równorzędni. Warto przyglądać się rozwojowi tego typu inicjatyw w Polsce, bo jak zauważa P. Potoroczyn, Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza: bardzo wielu przedsiębiorców, czy wiele korporacji już nie myśli tylko słupkami. Oni wiedzą, że przedmiotem konkurencji za chwilę i to naprawdę za chwilę, nie będzie produkt, tylko marka. Dlatego, że cena siły roboczej, infrastruktura, produkt – one za chwilę wszędzie będą takie same. Będą prawie tyle samo kosztowały. To będzie bardzo homogeniczne. Konkurencja przeniesie się z ceny i z miejsca wytworzenia na markę. Będzie się konkurować marką. A co to jest marka? Tożsamość, emocje i pewien zbiór wartości[19] .

Zgodnie z najnowszym raportem Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO) oraz Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) pt. Sektory intensywnie korzystające z praw własności intelektualnej: wkład w dokonania gospodarcze i zatrudnienie w Europie[20] znaczenie praw własności intelektualnej dla unijnej gospodarki jest coraz większe. Główne ustalenia analizy pokazują, że około 39% całkowitej działalności gospodarczej w UE (o wartości około 4,7 bln euro rocznie) jest wynikiem aktywności sektorów korzystających z praw własności intelektualnej, a około 26% wszystkich miejsc pracy w UE (56 mln miejsc pracy) to miejsca pracy utworzone bezpośrednio w tych sektorach. To pokazuje, że związki przemysłów kreatywnych (szczególnie definiowanych według kryteriów brytyjskich) z biznesem oraz innymi obszarami gospodarki nie są ideą, którą można w przyszłości realizować, ale zjawiskiem, które funkcjonuje obecnie i które należy rozwijać i wspierać.