Paragraf 3. Młodzież.

W ramach programów wspólnotowych istnieje oddzielna kategoria programów stworzona z myślą o działaniach młodzieży. Początki programu, który działał do końca 2013 roku, sięgają inicjatyw Młodzież dla Europy (1989-1999), Wolontariat Europejski (1996-1999) oraz Młodzież (2000-2006) [1] . Decyzją nr 1791/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r., przedłużono program na kolejną perspektywę finansową. Młodzież w działaniu to możliwość finansowania projektów młodzieży w latach 2007-2013. Od 2014 roku program ten został wchłonięty przez, łączący ze sobą 7 inicjatyw, program Erasmus Plus.

Założeniem programu jest także umożliwienie młodym ludziom [2] rozwoju, pogłębiania swoich zainteresowań i pasji. Projekty mają służyć nabywaniu nowych umiejętności i rozwojowi osobowości uczestników. Program adresowany jest również do osób, które na co dzień pracują z młodzieżą, a także do organizacji, które działają na rzecz młodzieży na poziomie ponadnarodowym.

Erasmus Plus, tak jak poprzednie odsłony programów skierowanych do młodzieży, wspiera promocję aktywnych postaw obywatelskich młodzieży, rozwój solidarności. Wspiera tolerancję oraz wzmocnienie spójności społecznej. Ma przyczynić się do podniesienia jakości systemów wsparcia działań młodzieżowych, również na poziomie współpracy międzynarodowej.

Do tej pory program podzielony był na trzy priorytety: stałe, krajowe i roczne. Priorytety stałe były niezmienne przez cały okres trwania programu. Priorytety krajowe – ustalane przez Operatora środków w Polsce. Te ostatnie, jak sama nazwa wskazuje, były określane co roku, przed ogłoszeniem naboru wniosków. Wszystkie określone priorytety zawierały się w wytycznych Komisji Europejskiej oraz Agencji Wykonawczej w Brukseli.

Do priorytetów stałych należały:

1. Uczestnictwo młodzieży – jeden z najważniejszych priorytetów w całym programie, który wymaga, by uczestnicy, na każdym etapie projektu, brali czynny udział w podejmowaniu decyzji tego projektu dotyczących.

2. Obywatelstwo europejskie – dofinansowanie przyznawane projektom, których ideą jest stworzenie wśród uczestników poczucia, że są obywatelami Europy.

3. Różnorodność kulturowa – działania w dofinansowanym projekcie powinny sprzyjać dyskusjom na temat różnic w wartościach, tradycji, światopoglądzie czy ocenie historii.

4. Włączanie młodzieży z mniejszymi szansami – projekty skierowane do młodzieży z niepełnosprawnością, problemami zdrowotnymi, problemami natury geograficznej, społecznej, ekonomicznej czy też wynikającej z pochodzenia etnicznego.

Priorytety roczne, jak już wspomniano, określane są na każdy rok programu. W 2013 r. priorytetowymi były:

• projekty podnoszące świadomość dotyczącą obywatelstwa europejskiego i praw Europejczyków, w kontekście Europejskiego Roku Obywateli,
• projekty promujące i zachęcające do uczestnictwa w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku,
• projekty promujące mobilność i aktywność w życiu społecznym młodych ludzi, zachęcające do aktywności również młodych bezrobotnych,
• projekty budowania zintegrowanego społeczeństwa, podnoszące świadomość i zaangażowanie w kwestie marginalizacji i ubóstwa,
• projekty promujące przedsiębiorczość, kreatywność i inicjatywy prowadzące do wzrostu zatrudnienia,
• projekty angażujące młodzież w promowanie zdrowego stylu życia, promujące zdrowy tryb życia, zwłaszcza poprzez zajęcia na świeżym powietrzu [3] .

Za priorytety krajowe w 2013 roku zostały uznane:

• „włączanie do projektów uczestników należących do mniejszości narodowych i etnicznych (szczególnie ze społeczności romskiej),
• współpracę z krajami Europy Wschodniej i Kaukazu,
• realizację działań szkoleniowych oraz projekty z województw podkarpackiego, lubuskiego, opolskiego i świętokrzyskiego.” [4]

Odpowiedzialność za program Młodzież w działaniu ponosi Komisja Europejska, jednak koordynacja należy do dwóch Agencji. Priorytetami zdecentralizowanymi w Polsce zarządza Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, z siedzibą w Warszawie, natomiast priorytetami scentralizowanymi – Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego.
Budżet programu na lata 2007-2013 wynosił 885 milionów euro i był on finansowany ze środków Komisji oraz budżetu Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jego ostateczny kształt określił Parlament Europejski i Rada [5] .

Program, oprócz podziału na priorytety, posiadał jeszcze podział na akcje. Łącznie było ich pięć, i również one były podzielone wewnętrznie.

Akcja I – Młodzież dla Europy, do której należą inicjatywy związane z wymianą młodzieży na poziomie międzynarodowym. Wszystkie finansowane inicjatywy powinny kreować świadomość obowiązku aktywnego obywatelstwa i dotykać tematu demokracji.

W ramach akcji wyróżniamy działania:

• akcja 1.1 – wymiana młodzieży,
• akcja 1.2 – inicjatywy młodzieżowe,
• akcja 1.3 – młodzież w demokracji.

Akcja II – Wolontariat Europejski, w ramach którego finansowane były projekty pomagające młodym ludziom – dzięki udziałowi w projektach woluntarystycznych poza granicami własnego kraju – rozwinąć poczucie solidarności z rówieśnikami.

Akcja III – Młodzież w Świecie – promuje i finansuje projekty współpracy z organizacjami również spoza Unii Europejskiej.

Akcja IV – Systemy wsparcia młodzieży – Ta podakcja umożliwia realizację jeszcze bardziej nowatorskich projektów, stymuluje współpracę pomiędzy organizacjami i instytucjami oraz pozwala przygotowywać projekty w ramach innych Akcji programu oraz odbywać staże lub tak zwane „job shadowing”.

Akcja V – Wsparcie europejskiej współpracy w zakresie problematyki i działań młodzieżowych – dzięki akcji młodzież ma możliwość dyskusji z organami tworzącymi politykę młodzieżową na poziomie krajowym i międzynarodowym.

Program Erasmus Plus, w którego skład oprócz Młodzieży w działaniu, wchodzi również pozostałe 6 programów Lifelong Learning Programme znacznie uprościł strukturę, w porównaniu do przywołanych już lat poprzednich. Inicjatywy młodzieżowe mogą być wspierane w 3 akcjach:

1. mobilność młodzieży, gdzie dofinansowanie otrzymują projekty wymiany młodzieży, szkolenia, seminaria, konferencje skierowane do młodzieży, inicjatywy Wolontariatu Europejskiego, również te realizowane przy dużych wydarzeniach międzynarodowych, projekty z zakresu job shadowing i stażu w instytucjach wspierających młodzież na terenie wszystkich krajów współpracujących ze sobą w programie, projekty skierowane do młodzieży realizowane przez instytucje publiczne lub organizacje pozarządowe działające na rzecz wzmocnienia mobilności młodzieży w Europie, wsparcie inicjatyw młodzieżowych, takich jak Europejskie Forum Młodzieży czy Europejski Tydzień Młodzieży.
2. Współpraca na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk: współpraca między organizacjami działającymi na rzecz młodzieży, wdrażanie nowoczesnych rozwiązań i dobrych praktyk w dziedzinie młodzieży, szkoleń i edukacji, walidacja nabytych kompetencji na poziomie europejskim, współpraca z przedsiębiorstwami, jednostkami samorządu terytorialnego i organizacjami pozarządowymi, podniesienie potencjału rad młodzieżowych.
3. Wsparcie reform: m.in. utrwalenie i modernizacja narzędzi uznawalności kompetencji młodzieży, np. Youthpass.

W ramach każdej akcji ogłaszane będą konkursy skierowane do różnych grup docelowych. Zatem nie na każde zaproszenia do składania wniosków będą mogły odpowiedzieć organizacje i grupy działające na rzecz młodzieży. Pewnym jest jednak, że zostaną ogłoszone specjalne konkursy dedykowane dla tej grupy docelowej w ramach akcji pierwszej. Będzie to konkurs Mobilność osób wyłącznie w dziedzinach związanych z młodzieżą, którego pierwszy termin składania ofert ustalono już na 30 kwietnia 2014 roku. W ramach akcji drugiej będą to Partnerstwa strategiczne wyłącznie w dziedzinach związanych z młodzieżą, którego termin ustalono na 1 października 2014 roku oraz Budowanie potencjału w dziedzinach związanych z młodzieżą, na 3 kwietnia 2014 roku.

W projektach w ramach konkursu Mobilność osób wyłącznie w dziedzinach związanych z młodzieżą uczestniczyć mogą:

• organizacje pozarządowe,
• przedsiębiorstwa społeczne,
• organy publiczne na poziomie lokalnym,
• grupy młodych ludzi, aktywnych w pracy z młodzieżą, ale niekoniecznie w kontekście, organizacje młodzieżowe (tj. nieformalna grupa młodych ludzi),
• organy publiczne na poziomie regionalnym i krajowym,
• stowarzyszenia regionów,
• Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej,
• Przedsiębiorstwa działające w obszarze CSR [6] .

W konkurs wpisują się projekty mobilności młodzieży lub osób działających na rzecz takich inicjatyw. Kwalifikują się tu wymiany młodzieżowe, szkolenia personelu i tworzenia sieci pracowników oraz działania na rzecz wolontariatu europejskiego. Projekty mogą trwać od 3 do 24 miesięcy.
W zależności od akcji, rodzaju działania i ogłoszonego konkursu, a nawet aplikującego, zmieniają się szczegółowe kryteria dostępu i finansowania projektu. Na niektóre działania można uzyskać 100 proc. dofinansowania. Wszystkie szczegółowe kryteria dotyczące realizacji projektu, jak i pisania wniosków o dofinansowanie, są opublikowane w przewodniku po programie.

Komisja Europejska na początku 2014 roku ogłosiła już zaproszenie do składania wniosków w programie Erasmus Plus. Na stronach Komisji dostępny jest również podręcznik dotyczący nowego programu, który opisuje wszelkie zasady jego funkcjonowania i ubiegania się o dotacje.