Rozdział 1. Inwestorzy zewnętrzni.

Przedsiębiorczość w czasach cyfryzacji.

Wyniki raportu badawczego zatytułowanego Świadomość Polaków w rzeczywistości cyfrowej – bariery i szanse przygotowanego przez agencję badawczą SW Research dla On Board Public Relation Ecco Network w 2012 roku pokazały, że większość badanych posiada kompetencje pozwalające na pełne wykorzystanie zasobów internetu. Największą pewność co do swoich kompetencji cyfrowych deklarowały głównie osoby najmłodsze (15–34) [1]. Żyjemy w czasach zmian technologicznych. Nowe technologie (w tym urządzenia mobilne) czy serwisy społecznościowe dają doskonałą okazję do wejścia w świat biznesu i wykorzystania swoich umiejętności oraz wiedzy do zarabiania pieniędzy. Mówi się, że w Polsce mamy w tej chwili od czynienia z rozkwitem przedsiębiorczości internetowej [2]. W związku z rozwojem technologicznym, a także dużym zainteresowaniem przedsiębiorczością jako taką, wiele słyszy się o startupach, funduszach Venture Capital i Aniołach Biznesu. Mimo ogromnej popularności startupów nie wszyscy wiedzą, o co tak naprawdę chodzi.

Jak zdefiniować słowo startup?

W języku polskim nie ma jednego słowa, które w pełni oddawałoby wszystko, co zawiera w sobie startup [z angielskiego start up – uruchamiać, zakładać (firmę), rozpoczynać (działalność)]. Steve Blank definiuje startup jako tymczasową organizację zajmującą się poszukiwaniem skalowalnego, powtarzalnego i rentownego modelu biznesowego . W Polsce przyjmuje się, że startup to firma lub tymczasowa organizacja, której celem jest poszukiwanie modelu biznesowego [3], który gwarantowałby jej rozwój. To nowopowstała firma, której działanie oparte jest w dużej mierze o nowe technologie oraz internet. Startupami nazywa się również nieformalne grupy, które rozwijają swój pomysł, ale jeszcze nie zarejestrowały działalności. Dla startupów charakterystyczne są:
• niskie koszty rozpoczęcia działalności,
• wyższe niż w przypadku standardowych przedsięwzięć ryzyko,
• potencjalnie wyższy niż w przypadku standardowych przedsięwzięć zwrot z inwestycji.

W Polsce startupy cieszą się szczególną popularnością wśród osób będących jeszcze na studiach lub tuż po nich. Jak pokazują wyniki badania przeprowadzonego wśród internautów przez serwis mamstartup.pl, 86% twórców startupów to osoby urodzone w latach 80. XX wieku [4]. Co ciekawe, np. w Finlandii, w której jeszcze jakiś czas temu prym w obszarze nowych technologii wiodła Nokia, wiele osób decydujących się na założenie własnego startupu to pracownicy korporacji, którzy doskonale poznali nowe technologie oraz ich możliwości i postanowili je wykorzystać do realizacji swojego pomysłu na biznes.

Czy startup jest dla każdego?

Eric Ries, autor książki Metoda Lean Startup, pisze następująco: Genialni studenci siedzą w akademiku i tworzą przyszłość. Nie znają granic, mają obsesję na punkcie nowych technologii i są w pełni młodzieńczego entuzjazmu – zakładają firmę i budują ją od zera. Odnoszą pierwsze sukcesy, dzięki czemu udaje im się pozyskać kapitał i wprowadzić swój produkt na rynek. Zatrudniają znajomych i przyjaciół, tworzą zespół stworzony z samych gwiazd i świat staje przed nimi otworem [5].

Własny startup może stworzyć każdy, kto ma pomysł na biznes i dużo samozaparcia. Nieprawdą jest, że najcenniejszą wartością startupu jest jego pomysł. Doskonale określa to Rick Marini, założyciel startupu Branchourt – Silicon, który wskazuje, że sam pomysł w biznesie opartym o nowe technologie nic nie znaczy, ponieważ w dzisiejszych czasach praktycznie nie zdarzają się unikatowe pomysły (– Valley is full of great ideas, but ideas are cheap... and execution is the hard part. If you think you have a great unique idea, I’d bet 5 other people in Silicon Valley already thought of it) [6]. Co w takim razie liczy się najbardziej? Zespół, umiejętności, jakie posiada, wytrwałość w realizacji założeń i możliwość skalowania. Tworzenie własnego biznesu nie polega na tym, żby wpaść na genialny pomysł i do końca życia nie pracować. Przynajmniej w zdecydowanej większości przypadków tak to nie wygląda.

Przyglądając się środowisku osób przedsiębiorczych, zwłaszcza związanych ze startupami, można odnieść wrażenie, że startup przeznaczony jest tylko i wyłącznie dla programistów i inżynierów, czyli osób związanych z naukami ścisłymi. Nic bardziej mylnego. Startupy są związane nie tylko z technologią – to raczej rozwiązanie, które zmienia rzeczywistość, oferuje coś nowego. Jednym z przykładów rozwiązania wprowadzającego do świata sztuki innowację, która może być wykorzystana nie tylko na polu designu, ale i w przemyśle samochodowym, jest opracowana przez Oskara Ziętę FIDU – technologia ultralekkich i wytrzymałych konstrukcji inspirowanych bioniką i przyrodą [7].

Wstęp do finansowania własnej firmy.

Jedną z najważniejszych dla startupu kwestii jest pozyskanie środków na rozwój pomysłu/firmy. Kluczowe jest pozyskanie inwestorów, którzy zechcą zainwestować w startup jeszcze na etapie idei lub wczesnego rozwoju. Trzeba jednak pamiętać, że dla inwestora to duże ryzyko – tylko 2 lub 3 startupy na 10 przetrwają do fazy komercyjnej realizacji. Z kolei jeśli projekt osiągnie sukces, daje możliwość osiągnięcia niemałych zysków.

Jest kilka możliwości finansowania działalności początkującego przedsiębiorcy internetowego:
• Pierwszym i najlepszym źródłem może być tak zwane FFF (Fools, Friends & Family), czyli oszczędności, znajomi i rodzina, najbliższe osoby, które zaufały młodemu przedsiębiorcy na tyle, że zdecydowały się mu pomóc. Należy jednak pamiętać o tym, że ciąży wtedy na nas odpowiedzialność przed osobami, z którymi jesteśmy emocjonalnie blisko związani.
• Kolejnym źródłem finansowania może być kredyt. Jeszcze do niedawna to rozwiązanie było trudno dostępne dla młodych firm, które nie posiadają historii. Jednak coraz więcej banków i instytucji finansowych otwiera się na młodych przedsiębiorców, których firmy oferują innowacyjne produkty i w znaczący sposób zmieniają technologię, dając im różne możliwości finansowania w postaci odpowiednio dobranych produktów bankowych.
• Środki unijne wśród twórców startupów są dość kontrowersyjną kwestią, co związane jest z wieloma formalnościami, jakich należy dopełnić. Trzeba jednak przyznać, że dla wielu młodych przedsiębiorców to może być okazja do rozwinięcia swojego pomysłu i zbudowania podwalin dla większego biznesu. Należy tylko z tej okazji skorzystać właściwie, w taki sposób aby maksymalnie wykorzystać środki na rozwój, a nie traktować projekt finansowany z dotacji unijnej jako sposób na wyciągnięcie maksymalnie dużej kwoty pieniędzy. Minusem pozyskiwanych w ten sposób funduszy jest niestety rozbudowana biurokracja oraz niejasne przepisy wykonawcze.
• Jednym ze źródeł kapitału na rozwój swój firmy są tzw. Aniołowie Biznesu – prywatne osoby, które odniosły sukces i po zgromadzeniu większego kapitału część majątku inwestują pomagając startupom. Plusem tego rozwiązania jest minimum formalności oraz szybki proces decyzyjny.
• Dla startupów, które potrzebują większych kwot na rozwój swojego pomysłu (od kilkuset tysięcy złotych wzwyż) i w zamian za wsparcie finansowe i merytoryczne gotowe są oddać część udziałów w firmie, dobrym rozwiązaniem jest nawiązanie współpracy z funduszem Venture Capital.

Ważnym wkładem w rozwój projektu są pomysłodawcy i ich własna praca. Zwłaszcza w startupie internetowym bardzo wiele można osiągnąć bez konieczności pozyskiwania zewnętrznego źródła finansowania.

Które rozwiązanie jest najlepsze? Arkadiusz Hajduk, współtwórca akceleratora Huge Thing, w książce Start-up po polsku kwestię finansowania startupu komentuje w następujący sposób: – To, jakie finansowanie będzie najlepsze dla startupu, zależy od tego, na jakim jest etapie. Każde finansowanie, które pozwala start-upowi dotrzeć do momentu, w którym staje się firmą (czyli czymś poważnym, skalowalnym i zyskownym), jest dobre. Im później musi się pojawić takie finansowanie tym lepiej dla start-upu [8].