Sektor firm pożyczkowych funkcjonuje równolegle do regulowanego systemu bankowego. Firmy pożyczkowe koncentrują się na udzielaniu pożyczek o relatywnie małej wartości i krótkim terminie zapadalności, co sprawia, że jest to segment rynku, który pozostaje poza obszarem większego zainteresowania sektora bankowego. Firmy pożyczkowe nie podlegają tworzonym dla systemu bankowego regulacjom prawnym – w tym nadzorowi finansowemu – i jednocześnie wypełniają istniejącą lukę w dostępie do instrumentów finansowych.
Niniejszy Blok Tematyczny tworzą cztery jednostki redakcyjne, które przybliżają specyfikę działalności firm pożyczkowych.
W części pierwszej bloku zdefiniowano pojęcie firmy pożyczkowej oraz wskazano na prawno-instytucjonalne ramy działalności firm pożyczkowych w Polsce. Podkreślono wyraźnie, że prowadzenie działalności polegającej na udzielaniu pożyczek nie podlega reglamentacji w rozumieniu ustawy z 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, zatem dla jej wykonywania nie jest konieczne uzyskanie jakichkolwiek koncesji, zezwoleń, licencji czy też dokonywanie zgłoszeń. Ramy działalności firm pożyczkowych w Polsce w największym stopniu regulują przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. W dalszej części rozdziału scharakteryzowano poszczególne segmenty polskiego rynku pożyczek gotówkowych, dzieląc go umownie na: segment pożyczek z dostawą do domu, segment szybkich pożyczek, tzw. „chwilówek” i segment pożyczek społecznościowych.
Druga część bloku przybliża różnorodne opcje finansowania startu własnego biznesu oraz jego późniejszego rozwoju, przy czym uwzględniono jedynie te, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy działający lub planujący rozpocząć działalność w sektorach kreatywnych. Omówiono także te możliwości finansowania, które – choć obecnie mają charakter bezzwrotny – najprawdopodobniej ulegną przekształceniu w instrumenty zwrotne (pożyczkowe), począwszy od 2014 roku. Będzie to efektem planowanych zmian w mechanizmach dystrybucji środków wsparcia działalności małych firm.
Rozdział trzeci ma dwie, wyraźnie zarysowane części. W pierwszej omówiono rodzaje pożyczek dostępnych na rynku, które znajdują się w ofercie firm pożyczkowych. Z kolei druga część rozdziału przybliża praktyki – często niezgodne z prawem – stosowane przez pożyczkodawców. Ta część ma istotny walor poznawczy, który może pomóc pożyczkobiorcom uniknąć licznych pułapek zawartych w umowach pożyczkowych, a przynajmniej dokonać świadomej decyzji o ewentualnym zaciągnięciu pożyczki.
Ostatnia część bloku charakteryzuje fundusze pożyczkowe jako element systemu finansowego, który uzupełnia ofertę sektora bankowego. Wskazano na ich pozytywne oddziaływanie zwłaszcza w warunkach kryzysu gospodarczego, który spowodował zaostrzenie polityki kredytowej banków. W takich okolicznościach fundusze pożyczkowe często stają się jedynym źródłem wsparcia finansowego małych firm. Podkreślono, że fundusze pożyczkowe ułatwiają mniejszym firmom dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania poprzez stosowanie uproszczonych procedur uzyskania pożyczki, niższych wymogów w zakresie wkładu własnego – w przypadku finansowania wydatków inwestycyjnych – i bardziej elastycznych form zabezpieczenia spłaty pożyczki. Przybliżono także warunki udzielania pożyczek przez fundusze pożyczkowe, a także scharakteryzowano ich dotychczasową działalność zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej.
Niniejszy Blok Tematyczny tworzą cztery jednostki redakcyjne, które przybliżają specyfikę działalności firm pożyczkowych.
W części pierwszej bloku zdefiniowano pojęcie firmy pożyczkowej oraz wskazano na prawno-instytucjonalne ramy działalności firm pożyczkowych w Polsce. Podkreślono wyraźnie, że prowadzenie działalności polegającej na udzielaniu pożyczek nie podlega reglamentacji w rozumieniu ustawy z 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, zatem dla jej wykonywania nie jest konieczne uzyskanie jakichkolwiek koncesji, zezwoleń, licencji czy też dokonywanie zgłoszeń. Ramy działalności firm pożyczkowych w Polsce w największym stopniu regulują przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. W dalszej części rozdziału scharakteryzowano poszczególne segmenty polskiego rynku pożyczek gotówkowych, dzieląc go umownie na: segment pożyczek z dostawą do domu, segment szybkich pożyczek, tzw. „chwilówek” i segment pożyczek społecznościowych.
Druga część bloku przybliża różnorodne opcje finansowania startu własnego biznesu oraz jego późniejszego rozwoju, przy czym uwzględniono jedynie te, z których mogą skorzystać przedsiębiorcy działający lub planujący rozpocząć działalność w sektorach kreatywnych. Omówiono także te możliwości finansowania, które – choć obecnie mają charakter bezzwrotny – najprawdopodobniej ulegną przekształceniu w instrumenty zwrotne (pożyczkowe), począwszy od 2014 roku. Będzie to efektem planowanych zmian w mechanizmach dystrybucji środków wsparcia działalności małych firm.
Rozdział trzeci ma dwie, wyraźnie zarysowane części. W pierwszej omówiono rodzaje pożyczek dostępnych na rynku, które znajdują się w ofercie firm pożyczkowych. Z kolei druga część rozdziału przybliża praktyki – często niezgodne z prawem – stosowane przez pożyczkodawców. Ta część ma istotny walor poznawczy, który może pomóc pożyczkobiorcom uniknąć licznych pułapek zawartych w umowach pożyczkowych, a przynajmniej dokonać świadomej decyzji o ewentualnym zaciągnięciu pożyczki.
Ostatnia część bloku charakteryzuje fundusze pożyczkowe jako element systemu finansowego, który uzupełnia ofertę sektora bankowego. Wskazano na ich pozytywne oddziaływanie zwłaszcza w warunkach kryzysu gospodarczego, który spowodował zaostrzenie polityki kredytowej banków. W takich okolicznościach fundusze pożyczkowe często stają się jedynym źródłem wsparcia finansowego małych firm. Podkreślono, że fundusze pożyczkowe ułatwiają mniejszym firmom dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania poprzez stosowanie uproszczonych procedur uzyskania pożyczki, niższych wymogów w zakresie wkładu własnego – w przypadku finansowania wydatków inwestycyjnych – i bardziej elastycznych form zabezpieczenia spłaty pożyczki. Przybliżono także warunki udzielania pożyczek przez fundusze pożyczkowe, a także scharakteryzowano ich dotychczasową działalność zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej.
Przypisy
Bibliografia
1. A. Alińska, Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce. Raport 2011, Polski Związek Funduszy Pożyczkowych, Warszawa 2012.
2. B. Bartkowiak, M. Korol, Fundusze pożyczkowe w Polsce wspierające mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa według stanu na 31 grudnia 2008 roku, Polskie Stowarzyszenie Funduszy Pożyczkowych, Szczecin 2009.
3. P. Białowolski, Rynek firm pożyczkowych w Polsce. Charakterystyka sektora i profil klienta, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pracodawców, Warszawa 2012.
4. A. Fandrejewska, Potrzebne są tanie usługi dla niezamożnych, http://www.rp.pl/artykul/769743.html, [odczyt z 28.09.2013].
5. Fundacja Republikańska, Problematyka regulacji rynku firm pożyczkowych w Polsce, Warszawa 2013.
6. H.-G. Geis, Kapitalmärkte und Finanzielle Institutionen in Entwicklungsländern, w: H. Körner, Zur Analyse von Institutionen im Entwicklungsprozess und in der internationalen Zusammenarbeit, Duncker & Humblot, Berlin 1989.
7. GUS, Działalność przedsiębiorstw pośrednictwa kredytowego w 2010 roku, Warszawa 2011.
8. Mechanizmy inżynierii finansowej w podnoszeniu efektywności absorpcji środków UE i ich znaczenie w polityce spójności po 2013 roku, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2010.
9. B. Jayo, S. Rico, M. Lacalle, Overview of the Microcredit Sector in the European Union 2006-2007, EMN Working Paper No. 5, 2008.
10. M. Rybicki, Koniec bezzwrotnych dotacji na założenie firmy. Bezrobotny dostanie pożyczkę, http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/682925,koniec_bezzwrotnych_dotacji_na_zalozenie_firmy_bezrobotny_dostanie_pozyczke.html, [odczyt z 30.10.2013].
11. J. Kornecki, Fundusze pożyczkowe jako źródło finansowania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w województwie łódzkim, w: Formy wspierania przedsiębiorczości w regionie łódzkim w warunkach kryzysu gospodarczego, red. L. Lewandowska, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Łodzi.
12. Ministerstwo Gospodarki, Kierunki rozwoju funduszy pożyczkowych i poręczeniowych dla małych i średnich przedsiębiorstw w latach 2009-2013, Warszawa 2009.
13. Niklewicz K., Koniec dotacji. Euro ma pracować, http://wyborcza.pl/1,75478,8398296,Koniec_dotacji__Euro_ma_pracowac.html, [odczyt z 30.10.2013].
14. A. Szymborska-Sutton, Pierwszy biznes: ruszają pożyczki dla absolwentów, http://www.finanse.egospodarka.pl/98886,Pierwszy-biznes-ruszaja-pozyczki-dla-absolwentow,1,63,1.html, [odczyt z 30.10.2013].
15. UOKiK, Na jakie opłaty zwracać uwagę, pożyczając pieniądze w instytucji parabankowej? Poradnik dla konsumentów, Warszawa 2013.
16. UOKiK, Opłaty stosowane przez instytucje parabankowe. Raport, Warszawa 2013.
17. UOKiK, Reklama parabanków. Raport z kontroli reklam pozabankowych instytucji finansowych oferujących pożyczki konsumentom, Warszawa 2013.
18. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. nr 173, poz. 1807.
19. Ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, Dz. U. nr 126, poz. 715.
20. S. Włodyka, Działalność gospodarcza, w: System prawa handlowego, t. 1, Prawo handlowe – część ogólna, red. S. Włodyka, Warszawa 2009.
Strony internetowe:
www.vivus.pl
Strona internetowa łotewskiej firmy pożyczkowej Vivus, oferującej na polskim rynku pożyczki przez internet. Strona zawiera szczegółową ofertę.
samcik.blox.pl
Blog finansowy prowadzony przez dziennikarza ekonomicznego „Gazety Wyborczej” Macieja Samcika. Przedstawia obiektywne informacje o produktach finansowych oferowanych na rynku.
www.zopa.com
Strona internetowa światowego prekursora pożyczek społecznościowych – brytyjskiej firmy Zopa, zawierająca szczegóły jej oferty.
www.prosper.com
Strona internetowa lidera na amerykańskim rynku pożyczek społecznościowych – firmy Prosper, zawierająca szczegóły jej oferty.
www.wonga.pl
Strona internetowa brytyjskiej firmy pożyczkowej Wonga oferującej na rynku polskim pożyczki przez internet, zawierająca szczegóły jej oferty.
kokos.pl
Strona internetowa lidera na polskim rynku pożyczek społecznościowych – firmy Kokos, zawierająca informacje o funkcjonowaniu systemu tych pożyczek oraz ofercie firmy kierowanej zarówno do pożyczkobiorców, jak i pożyczkodawców.
www.arimr.gov.pl
Strona Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oferującej wsparcie w charakterze refundacji wcześniej poniesionych wydatków przez mikroprzedsiębiorstwa mające swoją siedzibę na terenach wiejskich lub małych miast.
parp.gov.pl
Strona Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oferującej wsparcie dla mikro- i małych przedsiębiorstw przed upływem pierwszego roku prowadzenia działalności gospodarczej na projekty w dziedzinie e-biznesu.
www.jeremie.com.pl
Strona inicjatywy JEREMIE – pozadotacyjnego wsparcia mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, nastawionej na finansowanie inwestycji o zwiększonym ryzyku kredytowania. JEREMIE oferuje niskooprocentowane kredyty, pożyczki i poręczenia.
www.bgk.com.pl
Strona Banku Gospodarstwa Krajowego oferującego pożyczki dla absolwentów na założenie działalności gospodarczej oraz pełniącego rolę Menadżera sześciu Funduszy Powierniczych w ramach Inicjatywy JEREMIE.
www.pup-lodz.pl
Podstrona Powiatowego Urzędu Pracy w Łodzi przyznającego jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne. Podobnych informacji na swoich stronach internetowych udzielają inne powiatowe urzędy pracy prowadzące dystrybucję środków z Funduszu Pracy.
www.zanim-podpiszesz.pl
Strona akcji społecznej „Nie daj się nabrać. Sprawdź, zanim podpiszesz”, której celem jest zwrócenie uwagi na ryzyko związane z zawieraniem umów finansowych i korzystaniem z usług finansowych.
uokik.gov.pl//faq_kredyty_pozyczki_lokaty.php
Podstrona Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawierająca odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w odniesieniu do kredytów i pożyczek.
federacja-konsumentow.org.pl
Strona Federacji Konsumentów – niezależnej organizacji pozarządowej, której celem jest ochrony konsumentów indywidualnych. Zawiera informacje o prawach konsumenta, jak również dane teleadresowe biur Federacji.
uokik.gov.pl/rzecznicy_konsumentow.php
Podstrona Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedstawiająca informacje o kompetencjach rzeczników konsumentów powoływanych do ochrony interesów konsumentów.
www.nbp.pl
Strona Narodowego Banku Polskiego przedstawiająca dane o aktualnej wysokości stopy lombardowej.
www.inicjatywamikro.pl
Strona funduszu pożyczkowego Inicjatywy Mikro, działającego w Polsce od ponad 17 lat. Zawiera informacje o jej ofercie pożyczkowej.
funduszmikro.pl
Strona funduszu pożyczkowego Fundusz Mikro, działającego w Polsce od 1994 roku. Zawiera informacje o jego ofercie pożyczkowej.
www.mg.gov.pl
Podstrona internetowa Ministerstwa Gospodarki dedykowana funduszom pożyczkowym i doręczeniowym. Informuje o kierunkach planowanych działań i prac legislacyjnych.
www.pzfp.pl
Strona Polskiego Związku Funduszy Pożyczkowych prezentująca misję, cele i działania związku oraz aktualności dotyczące działalności funduszy pożyczkowych w Polsce.