Rozdział 1. Inne instytucje finansowe.

Pojęcie instytucji finansowej.

Na gruncie polskiego prawa nie ukształtowała się jednoznaczna definicja instytucji finansowej. Jest ona rozmaicie definiowana w różnych aktach prawnych. Kodeks spółek handlowych zalicza do instytucji finansowych następujące podmioty: bank, fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub powierniczych, zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji, fundusz powierniczy, towarzystwo emerytalne, fundusz emerytalny lub dom maklerski, mające siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie należącym do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) [1] . Ta klasyfikacja ma charakter podmiotowy.

Prawo bankowe z kolei instytucję finansową nie klasyfikuje enumeratywnie – jakkolwiek poza wskazaniem podmiotów niemieszczących się w ramach tego pojęcia – lecz poprzez wskazanie zakresu prowadzonej przez takie podmioty działalności i uznaje za nią podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie:

a) nabywania i zbywania udziałów lub akcji,
b) udzielania pożyczek ze środków własnych,
c) udostępniania składników majątkowych na podstawie umowy leasingu,
d) świadczenia usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności,
e) świadczenia usług płatniczych oraz wydawania pieniądza elektronicznego zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
f) emitowania instrumentów płatniczych i administrowania nimi w zakresie nieuregulowanym w Ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
g) udzielania gwarancji, poręczeń lub zaciągania innych zobowiązań nieujmowanych w bilansie,
h) obrotu na rachunek własny lub rachunek innej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną:
– terminowymi operacjami finansowymi,
– instrumentami rynku pieniężnego,
– papierami wartościowymi,
i) uczestniczenia w emisji papierów wartościowych lub świadczenia usług związanych z taką emisją,
j) świadczenia usług w zakresie zarządzania aktywami,
k) świadczenia usług w zakresie doradztwa finansowego, w tym inwestycyjnego,
l) świadczenia usług polegających na wykonywaniu zleceń na rynku pieniężnym [2] .

Wobec braku jednolitej definicji instytucji finansowej ukształtowanej na gruncie prawa, na potrzeby niniejszego opracowania, uwzględniwszy jego specyfikę, za instytucje finansowe będziemy uznawać podmioty, których podstawowym zadaniem jest operowanie zasobami finansowymi i zabezpieczanie operacji tymi zasobami. Do instytucji finansowych zaliczać będziemy zatem:

- banki,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- fundusze pożyczkowe,
- fundusze poręczeń kredytowych,
- zakłady ubezpieczeń,
- fundusze inwestycyjne,
- fundusze emerytalne,
- domy maklerskie,
- firmy leasingowe.

Poza bankami i funduszami pożyczkowymi, które są przedmiotem oddzielnych opracowań, pozostałe instytucje finansowe zostały pokrótce scharakteryzowane w dalszej części niniejszego rozdziału.

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są spółdzielniami, których celem jest m.in. gromadzenie środków pieniężnych swoich członków i udzielanie im pożyczek i kredytów. Są one popularne na całym świecie. Instytucje o zbliżonym do SKOK-ów charakterze działalności funkcjonują w 101 krajach, skupiając 200 milionów członków [3] . Według stanu na koniec czerwca 2013 r., na polskim rynku funkcjonowało 55 spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych zrzeszających ponad 2,6 mln członków. Wśród nich dominują kasy małe, o sumie aktywów nieprzekraczającej 100 mln zł. Tych 29 małych kas skupia 5,7% aktywów całego sektora SKOK. Na drugim biegunie sektora, działalność prowadzi pięć kas o sumie aktywów przekraczającej 500 mln zł, które gromadzą ponad 70% aktywów całego sektora. Trzy z nich posiadają aktywa o wartości większej niż 1 mld zł [4] . Obecnie sektor znajduje się w nie najlepszej kondycji finansowej, o czym świadczy strata netto na koniec I półrocza 2013 r. w wysokości 92,7 mln zł. Do wygenerowania tej straty przyczyniło się 35 kas, które na koniec I półrocza 2013 r. wykazały straty z działalności [5] . Na tę sytuację wpłynęła ogólna sytuacja makroekonomiczna, która przyniosła pogorszenie się jakości portfela kredytowego oraz wysokie koszty odsetek płaconych od przyjętych depozytów, przy jednoczesnym wyhamowaniu dynamiki akcji kredytowej. Wartość portfela kredytów i pożyczek netto w tym okresie wynosiła prawie 10,4 mld zł, przy czym dominowały w nim należności z terminem płatności dłuższym niż 12 miesięcy. Udział takich kredytów i pożyczek wynosił 70% wartości całego portfela [6] .

Działalność spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych jest mocno zorientowana na osoby fizyczne, własnych członków. Osoby fizyczne zdecydowanie dominują w portfelu kredytowym tych kas. Kredyty udzielone osobom fizycznym stanowią ponad 98% wartości tego portfela. Zaledwie 1% wartości kredytów to kredyty przyznawane przedsiębiorcom indywidualnym. Jeszcze mniejszy udział, o wartości niższej niż 1% portfela kredytowego, mają rolnicy indywidualni oraz mali i średni przedsiębiorcy. Struktura podmiotowa klientów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych jest pochodną ograniczeń ustawy o SKOK z 1995 r., która limitowała krąg klientów mogących korzystać z usług kas [7] . Blisko połowę ogólnej wartości kredytów stanowią kredyty zaciągnięte na kwotę od 10 do 50 tys. zł. Na coraz większą skalę zaczynają się też w portfelu kredytowym SKOK pojawiać pożyczki w wysokości przekraczającej 1 mln zł, których udział stanowi 18% wartości całego portfela [8] .

Fundusze poręczeń kredytowych.

Poręczenia kredytowe są tradycyjnie stosowanym instrumentem zwiększania dostępności małych i średnich przedsiębiorstw do źródeł finansowania. Oferta funduszy poręczeniowych trafia w potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw związane z poprawą dostępności do klasycznych instrumentów finansowych, w tym zwłaszcza kredytów bankowych. Wśród najczęstszych przyczyn odmowy udzielenia finansowania banki wymieniają:

- brak wymaganego zabezpieczenia kredytu,
- brak zdolności kredytowej,
- negatywną opinię z Biura Informacji Kredytowej.

Banki są znacznie bardziej wymagające w sprawie wyceny rynkowej i praktycznej oceny wartości oferowanego zabezpieczenia. Tylko najbardziej rzetelne, prawne formy zabezpieczenia są warte tyle, co ich wartość nominalna. W przypadku większości instrumentów zabezpieczających finansowanie zwrotne banki wewnętrznie korygują wyceny zabezpieczenia w zależności od stopnia prawdopodobieństwa pełnego odzyskania jego wartości oraz kosztów z tym związanych. Dlatego wartość hipoteczna nieruchomości gospodarczej często warta jest dla banku połowę albo i mniej jej wyceny. Podobnie rzecz się ma z przewłaszczeniem, zastawem i poręczeniem. Oczekuje się, że przedsiębiorca w wyższej klasie ryzyka nie tylko zapłaci wyższe odsetki, ale także przedstawi wyższe zabezpieczenie. Wykorzystanie poręczeń funduszy poręczeniowych do wzmożonej akcji kredytowej wobec podmiotów mikro i małych jest więc w pierwszej kolejności uzależnione nie tyle od skuteczności marketingowej funduszy poręczeniowych, ale od otoczenia regulującego działalność kredytową banków. Z kolei wymagania dotyczące wkładu własnego są uzależnione od charakterystyki przedsięwzięcia, ale co do zasady kryterium to dotyczy udziału w wysokości co najmniej 20% wartości projektu ze strony przedsiębiorcy.

W Polsce fundusze poręczeń kredytowych funkcjonują od 1994 roku, kiedy to powstał pierwszy fundusz poręczeń kredytowych w oparciu o środki finansowe Unii Europejskiej udostępnione w ramach programu Inicjatyw Lokalnych ze środków funduszu przedakcesyjnego Phare [9] . W ich rozwoju można wyróżnić trzy wyraźnie zarysowane etapy, które odpowiadają pojawiającym się kolejno źródłom finansowania kapitału funduszy poręczeń kredytowych, pochodzącym przede wszystkim ze środków publicznych – krajowych i zagranicznych oraz z programów pomocowych. Etap pierwszy obejmuje lata 1994-1999, kiedy to zalążki tych instytucji budowane były ze środków amerykańskich, brytyjskich, Banku Światowego, Unii Europejskiej oraz w niewielkim zakresie z funduszy krajowych. Lata 2000-2004 – stanowiące etap drugi – to czas, w którym stopniowo rolę organizatora finansowania funduszy przejmowały instytucje publiczne: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Bank Gospodarstwa Krajowego oraz samorządy. Działo się to głównie za sprawą wdrażania programu Kierunki działań rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw oraz pakietu rządowego Kapitał dla przedsiębiorczych. Dokumenty te stały się strategicznymi ramami określającymi rolę państwa w rozwoju funduszy poręczeniowych, kładącymi podwaliny pod etap trzeci, jakim było i jest nadal finansowanie tych instytucji ze środków funduszy strukturalnych.

Oferta funduszy poręczeń kredytowych w Polsce ma najczęściej charakter ogólny, co odbiega od spotykanych w wielu krajach profili specjalizacyjnych funduszy, które często ukierunkowują swoją ofertę na konkretne grupy poręczeniobiorców, np. przedsiębiorstwa innowacyjne, firmy rzemieślnicze, przedsiębiorstwa handlowe, rolników itd.

Fundusze poręczeniowe współpracują z instytucjami finansowymi, takimi jak banki, fundusze pożyczkowe czy SKOK-i, przy czym współpraca ta ma najczęściej charakter sformalizowany (umowy o współpracy). Zdecydowanie najczęściej fundusze poręczeń kredytowych współpracują z bankami, na które przypadało 94,6% wartości i 89% wolumenu ogółu poręczeń udzielonych w 2011 roku. Na fundusze pożyczkowe w tym okresie przypadało 4,4% wartości i 8,2% liczby poręczeń.

Poręczenia kredytów dokonywane są najczęściej na poziomie 50-80% wartości kredytu. Poręczenia w wyższej wysokości są uznawane za zbyt ryzykowne dla funduszu poręczeniowego, natomiast mniejsze niż 50% nie są atrakcyjne dla poręczeniobiorcy (często nie rozwiązują problemu pozyskania zabezpieczenia dla pozostałej części kredytu).

Według raportu Krajowego Stowarzyszenia Funduszy Poręczeniowych z 2012 roku, na koniec 2011 r. w Polsce działalność poręczeniową prowadziło ponad 60 instytucji o różnej formie organizacyjno-prawnej – spółek akcyjnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, fundacji, stowarzyszeń [10] .

Rys. 1. Lokalizacja Funduszy Poręczeń Kredytowych w Polsce w 2011 r.





Źródło: Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, red. A. Bąkowski, M. Mażewska, PARP, Warszawa 2012, s. 137.

Suma kapitałów gwarancyjnych będących w dyspozycji funduszy poręczeniowych wynosiła w 2011 roku przeszło 1 mld zł [11] . Fundusze poręczeniowe udzieliły w całym 2011 roku ponad 6,1 tys. poręczeń kredytowych w wysokości 967 mln zł, a więc zbliżonej do sumy kapitałów gwarancyjnych, którymi w tym okresie dysponowały. Średnia wartość poręczenia to 158 tys. zł, co oznacza niemal 3-krotny jej wzrost w porównaniu z 2004 rokiem. Jeden fundusz dysponował przeciętnie 20,6 mln zł kapitału gwarancyjnego.

Do ciekawych spostrzeżeń prowadzi analiza wysokości poręczeń udzielonych przez fundusze poręczeniowe w poszczególnych województwach w stosunku do liczby przedsiębiorców zarejestrowanych w rejestrze REGON. Na tle całego kraju zdecydowanie odstaje województwo łódzkie, gdzie ten wskaźnik osiągnął zaledwie 11 zł. Na przeciwległym biegunie uplasowało się województwo kujawsko-pomorskie z wartością wskaźnika na poziomie 2,5 tys. zł.

Co ciekawe, najbardziej aktywne na rynku poręczeń kredytowych nie są wcale fundusze dysponujące największym kapitałem, lecz te, które operują kapitałem w przedziale od 10 do 40 mln zł.

Filarem systemu poręczeń kredytowych w Polsce jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Bank ten oferuje dwa typy wsparcia: obejmowanie akcji lub udziałów w funduszach poręczeniowych oraz re-poręczenie i współporęczenie. Zasady wejść kapitałowych BGK zostały opracowane w trakcie przygotowania rządowego Planu Stabilizacji i Rozwoju, na którego realizację przeznaczono do 2013 roku ok. 40 mln zł.

Narzędzie re-poręczenia przewiduje trzy instrumenty wspierające fundusze poręczeniowe i stabilizujące system funduszy poręczeniowych:

- re-poręczenie płynności – poręczenia BGK na zabezpieczenie spłaty zobowiązań funduszu poręczeniowego, wynikających z udzielonych poręczeń na rzecz instytucji finansujących – wypłacane w przypadku utraty płynności finansowej przez fundusz;
- re-poręczenie portfela transakcji – wypłacane przez BGK w przypadku wypłaty przez fundusz poręczenia wchodzącego w skład re-poręczonego portfela;
- re-poręczenie portfelowe przedziałowe, polegające na wypłacie przez BGK środków w sytuacji, gdy poziom łącznych wypłat jednostkowych funduszu z danego portfela znajdzie się w określonym przedziale wartościowym.

Zakłady ubezpieczeń.

Działalność ubezpieczeniowa bezpośrednia i pośrednia (reasekuracyjna) może być prowadzona jedynie za zezwoleniem ministra finansów, o czym stanowią przepisy Ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej. Do prowadzenia takiej działalności są upoważnione wyłącznie zakłady ubezpieczeń. Ustawodawca ograniczył zakres prowadzonej przez nie działalności gospodarczej do działalności ubezpieczeniowej i działalności z nią związanej (na przykład udzielania gwarancji) [12] . Jedynym wyjątkiem przewidzianym przez ustawodawcę jest możliwość prowadzenia przez zakłady ubezpieczeń działalności akwizycyjnej na rzecz otwartych funduszy emerytalnych. Jakakolwiek inna działalność, w którą chciałyby się zaangażować zakłady ubezpieczeń, może być prowadzona jedynie za pośrednictwem podmiotów zależnych, pod rygorem cofnięcia przez ministra finansów zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej.

Co więcej, ustawodawca daje możliwość prowadzenia przez zakłady ubezpieczeniowe działalności ubezpieczeniowej albo w dziale ubezpieczeń na życie albo w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych. Prowadzenie działalności jednocześnie w obu działach nie jest możliwe zgodnie z przepisami ustawy. Głównym celem rozdzielenia obu tych rodzajów ubezpieczeń jest lepsza ochrona osób ubezpieczonych na życie, których środki gromadzone „w jednym worku” z ubezpieczeniami majątkowymi mogłyby zostać zagrożone w sytuacji wysokich i licznych wypłat z tytułu ubezpieczeń majątkowych na wypadek chociażby klęski żywiołowej (powodzi, pożarów itd.).

Działalność ubezpieczeniowa może być prowadzona przez zakłady ubezpieczeń wyłącznie w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych lub spółki akcyjnej. Zasady funkcjonowania zakładu ubezpieczeń, działającego w formie spółki akcyjnej, regulowane są przepisami Kodeksu spółek handlowych oraz przepisami ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Z kolei w przypadku prowadzenia działalności w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jego statut i wszelkie w nim późniejsze zmiany podlegają zatwierdzeniu przez ministra finansów przed dokonaniem czynności przed sądem rejestrowym. Towarzystwa ubezpieczają swych członków na zasadzie wzajemności, co określa statut towarzystwa. Uzyskanie członkostwa w towarzystwie wiąże się z zawarciem umowy ubezpieczenia, zaś utrata członkostwa następuje wraz z wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia.

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej nadaje zakładom ubezpieczeń prawo do korzystania z pośrednictwa ubezpieczeniowego, które polega na wykonywaniu czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawarciem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia lub reasekuracji. Uprawnienia do prowadzenia pośrednictwa ubezpieczeniowego posiadają wyłącznie agenci ubezpieczeniowi lub brokerzy ubezpieczeniowi, a w zakresie reasekuracji jedynie brokerzy reasekuracyjni.

Na podstawie przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej do życia został powołany Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG). Do jego zadań należy w szczególności:

• wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego od odpowiedzialności cywilnej. Odszkodowanie za szkodę jest wypłacane, gdy nie da się ustalić tożsamości sprawcy szkody lub gdy sprawca nie dopełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego;
• wypłacanie odszkodowań osobom ubezpieczonym w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń oraz zaspokajanie roszczeń osób posiadających polisę ubezpieczenia na życie w wysokości 50% wierzytelności, do kwoty stanowiącej równowartość w złotych 30 tys. euro, według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia ogłoszenia upadłości.

Na koniec marca 2013 r. zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce posiadało 60 zakładów ubezpieczeń, w tym 29 instytucji działających w zakresie ubezpieczeń na życie i 30 prowadzących ubezpieczenia osobowe i majątkowe oraz 1 zakład reasekuracji [13] .

Fundusze inwestycyjne.

Fundusze inwestycyjne są instytucjami zaufania publicznego, które prowadzą działalność polegającą na lokowaniu środków pieniężnych zebranych publicznie lub niepublicznie w określone papiery wartościowe i inne prawa majątkowe. Nadrzędną zasadą, którą kierują się te jednostki, jest ograniczanie ryzyka inwestycyjnego.

Należy przy tym dokonać istotnego rozróżnienia pomiędzy funduszami inwestycyjnymi i towarzystwami funduszy inwestycyjnych, które często są mylone. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych jest organem funduszu inwestycyjnego. Towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Jego rolą jest zarządzanie majątkiem funduszu lub funduszy, gdyż towarzystwo może zarządzać więcej niż jednym funduszem. Funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego opiera się na wpłatach za nabycie tzw. jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych wnoszonych przez osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Obrót rynkowy jednostkami uczestnictwa lub certyfikatami inwestycyjnymi odbywa się za pośrednictwem podmiotu prowadzącego działalność maklerską lub te działania bezpośrednio prowadzi fundusz inwestycyjny.

Wartość jednostki uczestnictwa lub certyfikatu inwestycyjnego ustalana jest przez sam fundusz inwestycyjny na podstawie wyceny posiadanych aktywów w oparciu o rynkową wartość składników aktywów funduszu pomniejszoną o zobowiązania funduszu. Aktywa funduszu inwestycyjnego są przechowywane przez depozytariusza na podstawie zawartej umowy o przechowanie aktywów. Taka umowa może być zawarta wyłącznie z bankiem, którego siedziba znajduje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i którego fundusze własne wynoszą co najmniej 100 mln zł albo z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych Spółką Akcyjną.

W 2012 roku wzrosła liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych (z 50 do 54), jak i zarządzanych przez nie funduszy inwestycyjnych (z 484 do 588). Na koniec 2012 roku łączna wartość aktywów zgromadzonych w funduszach inwestycyjnych wynosiła blisko 160 mld zł [14] .

Fundusze emerytalne.

Podobnie jak fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne są instytucjami zaufania publicznego. Ich działalność związana jest z gromadzeniem środków pieniężnych członków funduszu i ich lokowaniem, z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Działalność ta jest wykonywana na podstawie Ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z dnia 20 listopada 1997 r. Organem funduszu emerytalnego jest towarzystwo emerytalne działające każdorazowo w formie spółki akcyjnej. Towarzystwo emerytalne tworzy fundusz, zarządza nim i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi. Inaczej niż w przypadku towarzystw funduszy inwestycyjnych, towarzystwo emerytalne tworzy i zarządza jednym funduszem, za wyjątkiem dopuszczalnych przez prawo sytuacji, gdy zarządzanie więcej niż jednym funduszem jest skutkiem połączenia towarzystw albo przejęcia przez towarzystwo zarządzania innym funduszem.

Zezwolenia na utworzenie funduszu udziela Komisja Nadzoru Finansowego. Osobowość prawną fundusz emerytalny nabywa z chwilą wpisania do rejestru funduszy. Minimalna wysokość kapitału akcyjnego towarzystwa emerytalnego nie może być niższa niż równowartość w złotych 4 mln euro. Aktywa funduszu stanowią składki wpłacane w imieniu członków funduszu oraz nabyte przez fundusz prawa i pożytki z tych praw.

Na mocy ustawy fundusze emerytalne muszą inwestować powierzone im środki zgodnie z polityką ostrożnościową, w związku z czym obowiązuje je zakaz m.in. udzielania pożyczek, gwarancji i poręczeń (z wyjątkiem pożyczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych), zaciągania pożyczek i kredytów (w tym także dokonywania emisji obligacji), jeżeli wysokość zobowiązań towarzystwa z tego tytułu przekroczy łącznie 20% wartości kapitałów własnych, uczestniczenia w spółkach niemających osobowości prawnej, czy też nabywania lub obejmowania udziałów, akcji albo innych papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa emitowanych przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę za granicą.

Według stanu na koniec I półrocza 2013 roku aktywa netto funduszy emerytalnych wynosiły 272,1 mld zł [15] , wartość kapitałów własnych – 3,6 mld zł, a zysk netto za I półrocze 2013 roku – 393,1 mln zł [16] .

Domy maklerskie.

Ważnymi podmiotami rynku finansowego są domy maklerskie. Na mocy Ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi z dnia 21 sierpnia 1997 r. działalność maklerska może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która posiada zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność maklerska obejmuje wykonywanie czynności związanych z obrotem papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu, polegające na:

- oferowaniu papierów wartościowych na rynku pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej;
- nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na cudzy rachunek w ramach tzw. usług brokerskich;
- nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek w celu realizacji zadań związanych z organizacją rynku regulowanego;
- zarządzaniu cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie, polegające na odpłatnym podejmowaniu i realizacji decyzji inwestycyjnych na rachunek zleceniodawcy, w ramach pozostawionych przez zleceniodawcę do dyspozycji zarządzającego środków pieniężnych i papierów wartościowych;
- doradztwie w zakresie obrotu papierami wartościowymi, polegającym na odpłatnym udzielaniu pisemnej lub ustnej rekomendacji nabycia lub zbycia określonych papierów wartościowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej tych papierów;
- prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi.

Do realizacji czynności doradztwa w zakresie obrotu papierami wartościowymi oraz zarządzania cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie dom maklerski jest zobowiązany zatrudnić doradców inwestycyjnych. W celu wykonywania pozostałych czynności zatrudnia maklerów papierów wartościowych.

Firmy leasingowe.

Jednym z głównych źródeł zewnętrznego finansowania inwestycji jest leasing. Istotą leasingu jest odstąpienie za opłatą praw do użytkowania dóbr inwestycyjnych. Leasing nie jest formą zakupu. W odróżnieniu od finansowania poprzez kredyt lub pożyczkę, gdy od momentu zakupu stajemy się właścicielem finansowanego nimi środka trwałego (nawet gdy zabezpieczeniem kredytu jest zastaw na przedmiocie kredytowania), w przypadku leasingu właścicielem środka trwałego pozostaje przez cały okres obowiązywania umowy leasingu firma leasingowa, która jedynie przekazuje go do użytkowania. Te cechy leasingu zbliżają umowę leasingu bardziej do umowy najmu lub dzierżawy, aniżeli do umowy zakupu czy kredytu. W przypadku leasingu da się jednakże wskazać pewne cechy, które różnią istotnie umowę leasingu od umowy najmu. Po pierwsze, własność przedmiotu leasingu może (choć nie w każdym rodzaju leasingu) zostać przeniesiona na użytkownika po spłaceniu rat leasingowych. Po drugie, suma płatności leasingowych jest co najmniej równa nakładom poniesionym przez finansującego na nabycie przedmiotu leasingu.

W I półroczu 2013 roku firmy leasingowe sfinansowały transakcje o łącznej wartości 16 mld zł [17] . Najwięcej transakcji dotyczyło pojazdów (9,1 mld) oraz maszyn i urządzeń (5,2 mld zł).